Cairo

Cairo

Math	dinas fawr, mega-ddinas, y ddinas fwyaf, metropolis, dinas hynafol, cyrchfan i dwristiaid, national capital
Poblogaeth	9,606,916
Sefydlwyd	6 Gorffennaf 969
Pennaeth llywodraeth	Abd El Azim Wazir
Cylchfa amser	UTC+2, UTC+03:00
Gefeilldref/i	Frankfurt am Main, Amman, Beirut, Istanbul, Dinas Efrog Newydd, Houston, Ottawa, Beijing, Xi'an, Seoul, Stuttgart, Barcelona, Minsk, Moscfa, Sarajevo, Isfahan, Grenoble, Jeddah, Buenos Aires, Dinas Mecsico, Khartoum, Alger, Damascus, Casablanca, Lagos, Paris, Tbilisi, Baghdad, Rabat, Sétif
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Arabeg
Daearyddiaeth
Sir	Llywodraethiaeth Cairo
Gwlad	Yr Aifft
Arwynebedd	528 km²
Uwch y môr	23 metr
Gerllaw	Afon Nîl
Cyfesurynnau	30.0444°N 31.2358°E
Cod post	11511–11668
Pennaeth y Llywodraeth	Abd El Azim Wazir
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Cairo (Arabeg:لقاهرة, Al-Qāhirah, sy'n golygu "Y Gorchfygwr"), yw prifddinas yr Aifft a defnyddir yr enw Masr (مَصر) arni hefyd, a gelwir y trigolion yn "Masrawi".^[1][2][3] Cairo yw'r ddinas fwyaf yn Affrica a hi hefyd yw dinas fwyaf Arabia, gyda phoblogaeth o oddeutu 9,606,916 (1 Gorffennaf 2018)^[4] yn y ddinas a 21,381,869 (1 Gorffennaf 2021)^[5] yn yr ardal ddinesig. Saif ar lannau Afon Nîl ac mae ei harwynebedd oddeutu 3,085 km2.^[6]

Sefydlwyd y ddinas yn 969 fel dinas frenhinol i'r califfau Fatimid. Yr adeg honno, Fustat gerllaw oedd y brifddinas weinyddol. Pan ddinistriwyd Fustat yn 1168/1169 rhag i'r Croesgadwyr ei chipio, symudwyd y brifddinas i Cairo. Mae Cairo wedi bod yn ganolfan ym mywyd gwleidyddol a diwylliannol y rhanbarth ers amser maith, ac mae'n dwyn y teitl "dinas mil o dyrau" oherwydd amder ac amlygrwydd ei phensaernïaeth Islamaidd. Mae Cairo yn cael ei hystyried yn Ddinas y Byd gyda dosbarthiad "Beta +" yn ôl 'Rhwydwaith Ymchwil Globaleiddio a Dinasoedd y Byd ' (GaWC).

Er bod y ddinas ei hun yn gymharol ddiweddar, o leiaf yng nghyd-destun yr Aifft, ceir nifer o hynafiaethau pwysig iawn yma. Ymhlith y pwysicaf mae'r Pyramidau a'r Sffincs yn Giza, Caer Saladin, Tŵr Cairo a Mosg Amr ibn al-A'as. Dynodwyd Hen Gairo yn Safle Treftadaeth y Byd.

1. ↑ Behrens-Abouseif 1992, t. 8
2. ↑ Golia 2004, t. 152
3. ↑ Towards a Shi'i Mediterranean Empire: Fatimid Egypt and the Founding of Cairo. I.B. Tauris. 2009. t. 78. ISBN 978-0-85771-742-9.
4. ↑ http://www.citypopulation.de/Egypt-Cities.html.
5. ↑ https://www.citypopulation.de/en/egypt/greatercairo/.
6. ↑ "Total area km², pg.15" (PDF). Capmas.gov.eg. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 21 Mawrth 2015. Cyrchwyd 25 Awst2020. Check date values in: |access-date= (help)