Deddf gan Senedd y Deyrnas Unedig a ddiwygiodd llywodraeth leol yng Nghymru a Lloegr yw Deddf Llywodraeth Leol 1972. Daeth i rym ar 1 Ebrill 1974.
Creodd y Ddeddf batrwm llywodraethu a chanddo ddwy haen. Rhoddwyd rhai pwerau a chyfrifoldebau i'r haen uchaf – y siroedd – a rhai eraill i'r haen isaf – y dosbarthau (neu "ardaloedd" yn Lloegr). Yn nodweddiadol roedd y cynghorau sir yn gyfrifol am wasanaethau megis addysg, gwasanaethau cymdeithasol a ffyrdd, tra oedd y cynghorau dosbarth yn gyfrifol am wasanaethau megis casglu gwastraff, cynllunio lleol a thai cyngor.
Cynhaliwyd etholiadau i'r awdurdodau newydd ym 1973, ac roeddent yn gweithredu fel "awdurdodau cysgodol" tan y dyddiad trosglwyddo.