Back Uitsterwing Afrikaans Extinción AN انقراض Arabic انقراض ARZ Estinción AST Nəsil kəsilməsi Azerbaijani نسیل کسیلمه‌سی AZB Юҡҡа сығыу Bashkir Выміранне Byelorussian Измиране Bulgarian

Difodiant

Difodiant
Mathdiwedd, risg biolegol Edit this on Wikidata
Y gwrthwynebrhywogaethu Edit this on Wikidata
Rhan odiraddio'r amgylchedd, colli bioamrywiaeth, Difodiant mawr bywyd Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Difodiant yw diwedd bywyd organeb byw, grwp o organebau byw (tacson) neu rywogaeth, fel arfer. Gellir diffinio difodiant o ran amser fel y foment honno pan fo aelod ola'r rhywogaeth yn marw. Defnyddir y term gan mwyaf o fewn daeareg, bywydeg ac ecoleg. Ar adegau, ceir hyd i rywogaeth a gredwyd oedd wedi difodi; mae'n ailymddangos, yn dal yn fyw a gelwir hon yn rhywogaeth Lasarus, oherwydd i Lasarus, yn ôl y chwedl atgyfodi.

Cred gwyddonwyr fod dros 99% o'r holl rywogaethau sydd erioed wedi byw ar wyneb Daear wedi difodi; mae hyn yn gyfystyr â phum biliwn o rywogaethau.[1][2][3] Mewn cymhariaeth, amcangyfrifir fod rhwng 10 miliwn a 14 miliwn o rywogaethau'n fyw heddiw, gyda dim ond 1.2 miliwn ohonynt wedi eu cofnodi.[4]

Gellir dweud i raddau fod difodiant yn broses cwbwl naturiol o ran esblygiad. Y ddau reswm mwyaf dros ddifodiant yw: yn gyntaf, amgylchiadau sy'n newid yn sydyn e.e. daeargrynfeydd ysgytwol neu newid tymheredd ac yn ail cystadleuaeth gan rywogaeth arall.[5] Ar gyfartaledd mae rhywogaeth yn difodi wedi 10 miliwn o fodolaeth, er bod yr hyn a elwir yn 'ffosiliau byw' yn parhau am gannoedd o filiynau rhagor o fodolaeth, heb fawr o newid esblygol, morffolegol.[3]

  1. ↑ Stearns, Beverly Peterson; Stearns, S. C.; Stearns, Stephen C. (2000). Watching, from the Edge of Extinction. Yale University Press. t. 1921. ISBN 978-0-300-08469-6. Cyrchwyd 2014-12-27.
  2. ↑ Novacek, Michael J. (8 Tachwedd 2014). "Prehistory's Brilliant Future". New York Times. Cyrchwyd 2014-12-25.
  3. ↑ 3.0 3.1 Newman, Mark (1997). "A model of mass extinction". Journal of Theoretical Biology 189: 235–252. doi:10.1006/jtbi.1997.0508. http://arxiv.org/abs/adap-org/9702003.
  4. ↑ G. Miller; Scott Spoolman (2012). Environmental Science – Biodiversity Is a Crucial Part of the Earth's Natural Capital. Cengage Learning. t. 62. ISBN 1-133-70787-4. Cyrchwyd 2014-12-27.
  5. ↑ Sahney, S., Benton, M.J. and Ferry, P.A. (2010). "Links between global taxonomic diversity, ecological diversity and the expansion of vertebrates on land" (PDF). Biology Letters 6 (4): 544–547. doi:10.1098/rsbl.2009.1024. PMC 2936204. PMID 20106856. http://rsbl.royalsocietypublishing.org/content/6/4/544.full.pdf+html.

Developed by StudentB