Gwrthdaro Israelaidd-Palesteinaidd

Gwrthdaro Israelaidd-Palesteinaidd
Enghraifft o'r canlynolgwrthdaro arfog, Gwrthdaro ethnig Edit this on Wikidata
Lladdwyd37,000 Edit this on Wikidata
Rhan oGwrthdaro Arabaidd-Israelaidd, Israel–Palestine relations Edit this on Wikidata
Dechreuwyd14 Mai 1948 Edit this on Wikidata
Rhagflaenwyd ganIntercommunal conflict in Mandatory Palestine Edit this on Wikidata
LleoliadDe Lefant Edit this on Wikidata
Yn cynnwysGwrthdaro Israel-Gaza, 1948 Palestine War, Rhyfel Chwe Diwrnod, Rhyfel Yom Kippur, Palestinian insurgency in South Lebanon, Intifada Cyntaf Palesteina, Ail Intifada'r Palesteiniaid Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Gweler hefyd: Gwrthdaro Arabaidd-Israelaidd
Baneri Israel (chwith) a Phalesteina
Israel, y Lan Orllewinol, Llain Gaza ac Ucheldiroedd Golan

Anghydfod rhwng Gwladwriaeth Israel a'r Palesteiniaid yw'r gwrthdaro Israelaidd-Palesteinaidd. Mae'r ddwy genedl yn hawlio yr un tir ac mae'r gwrthdaro'n ffurfio rhan o'r gwrthdaro Arabaidd-Israelaidd, sef gwrthdaro gwleidyddol a milwrol eangach rhwng Israel a'r byd Arabaidd. Mae'r gwrthdaro wedi bod yn ffactor ganolog yng ngwleidyddiaeth y Dwyrain Canol ers creu gwladwriaeth Israel yn 1948 pan orfodwyd cannoedd o filoedd o Balesteiniaid i ffoi o'u cartrefi yn yr hen Balesteina, ffoedigaeth a adnabyddir gan y Palesteiniaid fel Al Nakba (Arabeg: النكبة‎ "Y Drychineb").

Ceisiwyd ateb dwy-wladwriaeth, sy'n golygu creu gwladwriaeth Balesteinaidd annibynnol ochr yn ochr ag Israel. Ar hyn o bryd, yn ôl nifer o arolygon barn, cytuna'r mwyafrif helaeth o Israeliaid a Phalesteiniaid taw ateb dwy-wladwriaeth yw'r ffordd orau i ddod â therfyn i'r gwrthdaro.[1][2][3] Ystyrir y Lan Orllewinol a Llain Gaza gan y mwyafrif o Balesteiniaid fel tir ar gyfer gwladwriaeth, barn a gefnogir gan y mwyafrif o Israeliaid.[4] Cefnogir ateb un-wladwriaeth gan ychydig o academyddion; mae'r syniad hwn yn galw ar Israel, Llain Gaza, a'r Lan Orllewinol i ffurfio un wladwriaeth sy'n cynnwys y ddwy genedl gyda hawliau cyfartal i bawb.[5][6] Fodd bynnag, mae anghytundeb sylweddol ynglŷn â ffurf unrhyw gytundeb terfynol a hefyd ynglŷn â'r lefel o hygrededd mae'r naill ochr yn ei weld yn y llall wrth gadw at ymrwymiadau sylfaenol.[3]

Whose People? Wales, Israel, Palestine; Gwasg Prifysgol Cymru 2012

Mae ymatebion eraill i'r sefyllfa yn cynnwys cael gwared ar Wladwriaeth Israel yn gyfan gwbl a chreu gwladwriaeth newydd yn cynnwys tiriogaeth Israel, Llain Gaza a'r Lan Orllewinol yn ei lle; dyma hen safbwynt Mudiad Rhyddid Palesteina (PLO) a safbwynt presennol Hamas ac eraill. Ar y llaw arall mae rhai Israeliaid sy'n arddel Seioniaeth eithafol yn credu yn y syniad o greu "Israel Fwyaf" a fyddai'n ymestyn o lannau afon Ewffrates i Gwlff Suez, heb le i wladwriaeth Balesteinaidd o gwbl.

  1. (Saesneg) Khouri, Rami G. (21 Ebrill, 2008). America through Arab eyes. International Herald Tribune. Adalwyd ar 15 Awst, 2008.
  2. (Saesneg) Hamas won't go away. The Economist (31 Ionawr, 2008). Adalwyd ar 15 Awst, 2008.
  3. 3.0 3.1 (Saesneg) Yr Athrawon Ephraim Yaar a Tamar Hermann (11 Rhagfyr, 2007). Just another forgotten peace summit. Haaretz. Adalwyd ar 15 Awst, 2008.
  4. Dershowitz, Alan. The Case for Peace: How the Arab-Israeli Conflict Can Be Resolved. Hoboken: John Wiley & Sons, Inc., 2005 ISBN 047004585X
  5. (Saesneg) Judt, Tony (23 Hydref, 2003). Israel: The Alternative. The New York Review of Books, Cyfrol 50, Rhifyn 16. Adalwyd ar 15 Awst, 2008.
  6. Tilley, Virginia. The One-State Solution. University of Michigan Press,2005 ISBN 0472115138

Developed by StudentB