Jwnta milwrol

Jwnta milwrol

Enghraifft o'r canlynol	math o lywodraeth
Math	llywodraeth filwrol, cynulliad

Llywodraeth a arweinir gan bwyllgor o arweinwyr milwrol yw jwnta milwrol^[1] (ceir y sillafiad junta hefyd yn Gymraeg,^[2] a gellir ynganu'r "j" un ai gan ddilyn patrwm y Sbaeneg, /x/ fel "ch" Gymraeg, ai gan ddilyn patrwm y Saesneg gyda /dʒ/). Mae'r gair junta yn dod o'r Sbaeneg a'i ystyr yw "cyfarfod" neu "bwyllgor" ac mae'n tarddu o'r "junta" cenedlaethol a lleol a drefnwyd fel rhan o wrthwynebiad Sbaen i ymosodiad Napoleon ar Sbaen ym 1808.^[3] Defnyddir y term bellach i gyfeirio at ffurf awdurdodaidd ar lywodraeth a nodweddir gan unbennaeth filwrol oligarchaidd.^[4]

Daw jwnta i rym yn aml o ganlyniad i coup d'état.^[3] Gall y jwnta naill ai gymryd pŵer yn ffurfiol fel corff llywodraethu'r genedl, gyda'r pŵer i reoli trwy archddyfarniad, neu gall ddefnyddio pŵer trwy arfer rheolaeth gyfrwymol (ond anffurfiol) dros lywodraeth sy'n sifil mewn enw.^[5]

Dydy'r gair "junta" o'i hun yn Sbaeneg, ddim yn golygu grym milwrol. Gall ddynodi dim mwy na "chyfarfod" neu gorff sy'n cymryd penderfyniadau.^[6]

1. ↑ "Junta". Geiriadur yr Academi. Cyrchwyd 6 Medi 2024.
2. ↑ "Dygymod â chaethiwed". BBC Cymru Fyw. 16 Tachwedd 2010.
3. ↑ ^{3.0 3.1} Junta, Encyclopædia Britannica (last updated 1998).
4. ↑ Lai, Brian; Slater, Dan (2006). "Institutions of the Offensive: Domestic Sources of Dispute Initiation in Authoritarian Regimes, 1950-1992". American Journal of Political Science 50 (1): 113–126. doi:10.1111/j.1540-5907.2006.00173.x. JSTOR 3694260. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-political-science_2006-01_50_1/page/113.
5. ↑ Paul Brooker, Non-Democratic Regimes (Palgrave Macmillan: 2d ed. 2009), pp. 148-150.
6. ↑ "Junta". Briannica. Cyrchwyd 6 Medi 2024.