Llygoden

Llygoden fach Amrediad amseryddol: Mïosen hwyr - heddiw
Llygoden y tŷ, Mus musculus
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Animalia
Ffylwm:	Chordata
Dosbarth:	Mamalia
Urdd:	cnofilod
Uwchdeulu:	Muroidea
Teulu:	Muridae
Is-deulu:	Murinae
Genws:	Mus Linnaeus, 1758
Rhywogaeth
30 rhywogaeth

Cnofil bychan hollysol o deuluoedd y Muridae a'r Cricetidae yw llygoden (enw benywaidd; lluosog: llygod), sy'n hawdd ei hadnabod ar ei thrwyn pigfain, llygaid treiddgar, clustiau crwm a chynffon fain ddi-flew neu bron heb flew. Y mwyaf cyffredin yw llygoden y tŷ (Mus musculus) a chaiff ei magu fel anifail anwes. Mewn rhai cynefinoedd mae llygoden y coed (Apodemus sylvaticus) hefyd yn gyffredin iawn. Mae'n ysglyfaeth i rai adar mawr eu maint megis y cudyll, y dylluan a'r eryr a mamaliaid eraill megis y gath a'r neidr. Ar adegau maent yn dod i fewn i dai pobl a gallant lochesu oddi fewn i hen waliau.

Gallant ar adegau fod yn bla, gan fwyta a difetha cnyda'r amaethwr^[1] gan achosi cryn golled a lledaenu afiechydon drwy'r parasitiaid sy'n byw arnynt a thrwy eu hysgarthiad.^[2] Yng Ngogledd America, mae anadlu llwch sy'n cynnwys eu hysgarthiad wedi'i gysylltu gyda hantavirus, a all, yn ei dro, achosi Hantavirus Pulmonary Syndrome (HPS).

Anifail nosol ydynt yn bennaf sy'n dibynnu ar eu clyw yn hytrach na'u golwg.^[3][4] Mae eu synnwyr arogli hefyd wedi'i fireinio'n arbennig iawn, yn enwedig er mwyn canfod bwyd a lleoli helwyr fel cathod.^[5]

1. ↑ Meerburg BG, Singleton GR, Leirs H (2009). "The Year of the Rat ends: time to fight hunger!". Pest Manag Sci 65 (4): 351–2. doi:10.1002/tud.1718. PMID 19206089. http://www3.interscience.wiley.com/journal/121686000/abstract. Adalwyd 2012-12-24.
2. ↑ Meerburg BG, Singleton GR, Kijlstra A (2009). "Rodent-borne diseases and their risks for public health". Crit Rev Microbiol 35 (3): 221–70. doi:10.1080/10408410902989837. PMID 19548807. http://www.informahealthcare.com/doi/pdf/10.1080/10408410902989837.
3. ↑ Behney - Explorations of Deer-Mouse
4. ↑ The Field Mouse
5. ↑ "The Humane society of the United States". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2010-01-22. Cyrchwyd 2012-12-24.