Back بيمبرلى ARZ Pen-bre Breton Pembrey English Pembrey Spanish Pembrey Basque Pembrey Italian Pembrey Swedish

Pen-bre

Pen-bre
Eglwys Sant Illtyd
Mathpentref Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirPen-bre a Phorth Tywyn Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Cyfesurynnau51.6927°N 4.2841°W Edit this on Wikidata
Cod OSSN4201 Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
AS/au CymruLee Waters (Llafur)
AS/au y DUNia Griffith (Llafur)
Map
[golygwch ar Wicidata]

Pentref mawr yng nghymuned Pen-bre a Phorth Tywyn, Sir Gaerfyrddin, Cymru, yw Pen-bre[1] (Saesneg: Pembrey).[2] Saif ar lan Bae Caerfyrddin, ychydig i'r gorllewin o dref Porth Tywyn (Tywyn Bach), rhwng aber Afon Llwchwr ac aber Afon Gwendraeth.

Ceir nifer o fryngeiri o Oes yr Haearn gerllaw, a chafwyd hyd i grochenwaith Rhufeinig yn y pentref.

Cysegrwyd yr eglwys (sydd wedi'i gofrestru'n Radd II*) i Sant Illtud, a cheir corlan anifeiliaid yn erbyn wal yr eglwys o'r 18g, ar ei gynharaf. Mae corff a changell yr eglwys yn perthyn i'r 13g a cheir ynddi arfbais deuluol y Butleriaid (le Boteler), sef tri chwpan - ar ffenest yn ne-ddwyrain yr eglwys.[3] Roedd Sant Illtyd yn sant ar nifer o'u heglwysi mewn tiroedd eraill a oedd yn eu meddiant gan gynnwys: Castell Dunraven ger Southerndown ym Mhen-y-bont ar Ogwr. Cyflwynwyd y tiroedd yma ym Mhen-bre i Syr John Butler gan Maurice de Londres yn 1128.[4] Roedd Arnold le Boteler yn un o gyndadau'r Arlywydd George W. Bush a'r Arlywydd James Abram Garfield Arlywyddion o'r Unol Daleithiau.

Yn ystod y ddau Ryfel Byd, adeiladwyd maes awyr yma - a ddefnyddir heddiw i rasio ceir. Mae'r traeth yn rhan o Barc Gwledig Pen-bre, sydd hefyd yn cynnwys Twyni Pen-bre. Bu llawer o fwyngloddio ar Fynydd Penbre.

Daw'r "Bre" yn yr enw Pen-bre o'r hen air Celtaidd am "garth".[5] Ystyr cyfoes "Pen-bre" felly yw "pen y garth".[6]

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Lee Waters (Llafur)[7] ac yn Senedd y DU gan Nia Griffith (Llafur).[8]

  1. ↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.
  2. ↑ British Place Names; adalwyd 31 Hydref 2021
  3. ↑ Gwefan www.britishlistedbuildings.co.uk; adalwyd 16 Medi 2014
  4. ↑ E. Roberts ac H., A. Pertwee, St. Illtyd’s Church, Pembrey (1898)
  5. ↑  garth. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 16 Tachwedd 2021.
  6. ↑  Etymology Of British Place-names.
  7. ↑ Gwefan Senedd Cymru
  8. ↑ Gwefan Senedd y DU

Developed by StudentB