Resbiradaeth cellog

Resbiradaeth cellog
Enghraifft o'r canlynol	proses fiolegol
Math	energy derivation by oxidation of organic compounds
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Delwedd:0

Hunanborthwyr: Planhigion, algae a sawl math o facteria

Cyfansoddion organig

Heterotroffiaid: Anifeiliaid, ffwng a sawl math o facteria

Resbiradu erobig (saethau coch) ydy'r prif ddull y mae ffwng a phlanhigion yn cael eu hynni ar ffurf cyfansoddion organig a grewyd yn wreiddiol drwy ffotosynthesis (saeth werdd).

Term mewn bioleg ydy resbiradaeth cellog (neu'n syml: anadlu o fewn celloedd) sy'n disgrifio'r prosesau oddi fewn i gelloedd planhigyn ble mae carbon deuocsid yn cael ei dynnu i mewn i'w celloedd ac ocsigen yn cael ei waredu fel gwastraff. Mae'r broses yma oddi fewn yr organeb (yn y dail, fel arfer) yn trosi (neu newid) ynni biocemegol o faeth (nutrients) i adenosine triphosphate (ATP).^[1] Gelwir yr adweithiau hyn yn adweithiau catabolig a'u heffaith yw torri i lawr y moleciwlau mawr yn foleciwlau llai gan ryddhau ynni yn y broses.

Mae resbiradu cellog, felly, yn un o'r prif ddulliau mae'r gell yn cael ei ynni i wneud ei waith.

Ymlith y prif faethau sy'n cael ei ddefnyddio gan anifeiliaid a phlanhigion y mae: siwgwr ac asid amino. Mae'r ynni sy'n cael ei storio o fewn yr ATP yna'n cael ei ddefnyddio i yrru'r prosesau sydd angen ynni:biosynthesis, symudiad y celloedd neu yrru moleciwlau o un gell i'r llall drwy'r bilen (membrane).

↑ Bailey, Regina. "Cellular Respiration". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2012-05-05. Cyrchwyd 2013-01-06.

[1] Bailey, Regina. "Cellular Respiration". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2012-05-05. Cyrchwyd 2013-01-06.

[1]