Back صهيونية دينية Arabic صهيونيه دينيه ARZ Sionisme religiós Catalan Náboženský sionismus Czech Religiöser Zionismus German Religious Zionism English Sionismo religioso Spanish صهیونیسم مذهبی Persian Sionisme religieux French ציונות דתית HE

Seioniaeth grefyddol

Seioniaeth grefyddol
Enghraifft o'r canlynolideoleg wleidyddol, enwad crefyddol Edit this on Wikidata
MathIddewiaeth Uniongred, cenedlaetholdeb crefyddol, Seioniaeth, Iddewon Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Idioleg ffwndamentalaidd, gwleidyddol sy'n cyfuno Seioniaeth ac Iddewiaeth Uniongred yw Seioniaeth Grefyddol (neu Tziyonut Datit).

Cyfeirir at ei hymlynwyr hefyd fel Dati Leumi ( Cenedlaethwyr Crefyddol") ac yn Israel, maent yn cael eu hadnabod yn fwyaf cyffredin gan y ffurf luosog o ran gyntaf y term Datiim דתיים "Crefyddol"). Weithiau gelwir y gymuned yn כִּפָּה סְרוּגָה, seruga, sef yr enw ar y "cap corun wedi'i wau" sy'n cael ei wisgo gan y dynion.

Cyn sefydlu Cenedl Israel ym Mai 1948, roedd y rhan fwyaf o'r Seionyddion Crefyddol yn Iddewon ymylol, a oedd yn cefnogi ymdrechion Seionaidd i adeiladu gwladwriaeth Iddewig ym Mhalesteina.

Mae eu ideoleg yn troi o amgylch tair colofn: Gwlad Israel, Pobl Israel, a Torah Israel.[1]

Mae'r Hardal (חרדי לאומי;  Le'umi; llythr., "Haredi Cenedlaetholgar") yn is-gymuned, llymach, mwy ffwndamentalaidd, yn ei defod, ac yn bleidiol iawn i wleidyddiaeth cenedlaetholgar.[2]

Ym 1862, cyhoeddodd yr Almaenwr Uniongred Rabbi Zvi Hirsch Kalischer ei draethawd Derishat Zion, gan ddadlau mai dim ond trwy hunangymorth y gall iachawdwriaeth yr Iddewon, a addawyd gan y Proffwydi, ddigwydd.[3]

Y prif ideolegydd o Seioniaeth Grefyddol fodern oedd y Rabi Abraham Isaac Kook, a gyfiawnhaodd Seioniaeth yn ôl y gyfraith Iddewig, ac a anogodd Iddewon crefyddol ifanc i gefnogi ymdrechion i setlo'r wlad, a'r Seionyddion Llafur seciwlar i roi mwy o ystyriaeth i Iddewiaeth. Gwelodd Kook Seioniaeth fel rhan o gynllun dwyfol a fyddai'n arwain at ailsefydlu'r Iddewon yn eu mamwlad (Palesteina). Byddai hyn yn dod ag iachawdwriaeth ("Geula") i Iddewon, ac yna i'r byd i gyd. Ar ôl i gytgord byd-eang gael ei gyflawni trwy ad-drefnu'r famwlad Iddewig, bydd y Meseia yn dod. Er nad yw hyn wedi digwydd eto, pwysleisiodd Kook y byddai'n cymryd amser.

Datblygodd Rabbi Kook gyfreithlondeb crefyddol i Seioniaeth:

“

“Nid mudiad gwleidyddol gan Iddewon seciwlar yn unig oedd Seioniaeth. Yr oedd mewn gwirionedd yn arf gan Dduw i hyrwyddo Ei gynllun dwyfol, ac i gychwyn dychweliad yr Iddewon i’w mamwlad – y wlad a addawodd i Abraham, Isaac, a Jacob. Mae Duw eisiau i blant Israel ddychwelyd i’w cartref er mwyn sefydlu gwladwriaeth sofran Iddewig lle gallai Iddewon fyw yn unol â chyfreithiau’r Torah a Halakha... Felly, mae setlo yng Ngwlad Israel yn rhwymedigaeth ar yr Iddewon crefyddol, ac mae helpu Seioniaeth mewn gwirionedd yn dilyn ewyllys Duw.” [4]

”

Roedd llawer o Iddewon crefyddol hefyd yn anghymeradwyo'r Seionyddion crefyddol hyn oherwydd bod llawer yn Iddewon seciwlar neu'n anffyddwyr, a gredant mewn Marcsiaeth. Gwelai llawer o'r Seioniaid hyn y mudiad fel arf ar gyfer adeiladu cymdeithas sosialaidd ddatblygedig yng ngwlad Israel. Roedd y cibwts cynnar yn setliad cymunedol a oedd yn canolbwyntio ar nodau cenedlaethol, gwladgarol, heb eu llyffetheirio gan grefydd ac egwyddorion cyfraith Iddewig megis y kashrut. Roedd Seionyddion Sosialaidd yn un o ganlyniadau proses hir o foderneiddio o fewn cymunedau Iddewig Ewrop, a elwir yn Haskalah, neu Oleuedigaeth Iddewig.

  1. ↑ Adriana Kemp, Israelis in Conflict: Hegemonies, Identities, and Challenges, Sussex Academic Press, 2004, pp.314–315.
  2. ↑ See for example: Adina Newberg (2013). Elu v’Elu: Towards Integration of Identity and Multiple Narratives in the Jewish Renewal Sector in Israel Archifwyd 2020-12-24 yn y Peiriant Wayback, International Journal of Jewish Education Research, 2013 (5-6), 231-278); Chaim Cohen (n.d.). Torah Sociology: Dati Torani and Dati Liberal - Is Dialogue Desirable?, Israel National News
  3. ↑ Zvi Hirsch Kalischer (Jewish Encyclopedia)
  4. ↑ Samson, David; Tzvi Fishman (1991). Torat Eretz Yisrael. Jerusalem: Torat Eretz Yisrael Publications.

Developed by StudentB