Back Statud Rhuddlan Breton Estatut de Rhudlan Catalan Statut von Rhuddlan German Statute of Rhuddlan English Estatuto de Rhuddlan Spanish Rhuddlan-asetus Finnish Statut de Rhuddlan French Statuta Rhuddlan ID Statuto di Rhuddlan Italian 러들랜 법 Korean
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | ystatud  |
|---|---|
| Dechrau/Sefydlu | 3 Mawrth 1284 |
| Gwladwriaeth | y Deyrnas Unedig |
| Undebau personol a deddfwriaethol gwledydd y Deyrnas Unedig |
|---|
|
| Datganoli |
| Sofraniaeth |
Gweithredwyd Statud Rhuddlan neu Statud Cymru ar 3 Mawrth 1284 ar ôl goresgyniad Tywysogaeth Cymru — a sefydlwyd yn ffurfiol gan Llywelyn ap Gruffudd, Tywysog Cymru a Gwynedd ac a ddalwyd am gyfnod byr ar ôl ei farwolaeth gan ei frawd Dafydd ap Gruffudd, Tywysog Cymru — yn ystod 1282-83 gan y brenin Edward I o Loegr. Cafodd ei gyhoeddi gan Edward I yn ei gastell yn Rhuddlan, gogledd Cymru. Dan y Statud, meddiannwyd tiriogaeth y Dywysogaeth Gymreig annibynnol gan Goron Lloegr. Yn ogystal â theyrnas Gwynedd ei hun, cnewyllyn y Dywysogaeth, hawliwyd rhannau o Bowys - ac eithrio Powys Wenwynwyn (a ildiwyd yn 1283 gan Owen de la Pole, fe ymddengys) - a thiriogaethau eraill yn y canolbarth a'r de-orllewin, sef y rhannau o Ddeheubarth a fu dan reolaeth Llywelyn. Doedd y tiriogaethau hyn ddim yn cynnwys y rhannau o Gymru a reolid gan Arglwyddi'r Mers; cyfran sylweddol o'r wlad yn ymestyn o Sir Benfro trwy dde Cymru i ardal y Gororau.[1]
Cadwyd yr enw Tywysogaeth Cymru am yr ardaloedd dan reolaeth Coron Lloegr ond yr oedd yn llai na thiriogaeth y Dywysogaeth annibynnol. Llywodraethid y dywysogaeth hon yn uniongyrchol gan Goron Lloegr, trwy'r rhwydwaith o gestyll a bwrdeistrefi Seisnig a sefydlwyd ynddi, fel uned ar wahân o fewn Cymru.
- ↑ R. R. Davies, Conquest, Coexistence and Change: Wales 1063-1415 (Gwasg Prifysgol Rhydychen, 1987), pennod 14.