Y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru

Y Rhyfel Byd Cyntaf Yng Nghymru
Dyddiad 28 Gorffennaf, 1914 – 11 Tachwedd, 1918 Lleoliad Ewrop, y Cefnfor Tawel, De Ddwyrain Asia, y Dwyrain Canol, Môr y Canoldir, Tseina ac Affrica Canlyniad Buddugoliaeth i'r Cynghreiriaid.
Cydryfelwyr
Cynghreiriaid  Ffrainc  Y Deyrnas Unedig  Rwsia  Serbia  Montenegro  Belgium  Japan  Yr Eidal (1915–18)  Unol Daleithiau America  Rwmania (1916–18) Gweriniaeth Portiwgaleg Gyntaf (1916–18) Gweriniaeth Tsieina (1917–18) (1917–18) Gwlad Tai (1917–18) ac eraill..	Pwerau Canolog Ymerodraeth yr Almaen Awstria-Hwngari Ymerodraeth yr Otomaniaid Teyrnas Bwlgaria (1915–18)
Anafusion a cholledion
Meirw milwrol: 5,525,000 Meirw dinesig: 4,000,000 Cyfanswm y meirw: 18,356,500	Meirw milwrol: 4,386,000 Meirw dinesig: 8,388,000 Cyfanswm y meirw 12,774,000

Adnoddau Dysgu
Rhestr o adnoddau dysgu ar gyfer y pwnc yma
Llyfrgell Genedlaethol Cymru
David Lloyd George a'r Rhyfel Byd Cyntaf
CBAC
*Cymru a'i rol yn y Rhyfel Mawr Hanes Cymru a Lloegr wedi 1880 Datblygu Rhyfela
HWB
*Trosolwg byr o’r Rhyfel Byd Cyntaf Prif Frwydrau'r Rhyfel Byd Cyntaf Recriwtio yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf David Lloyd George Y Ffrynt Cartref Gwersyll Carcharorion Fron-goch
Adolygwyd testun yr erthygl hon gan arbenigwyr pwnc ac mae'n addas i'w ddefnyddio mewn addysg

Hanes Cymru
Cynhanes Cymru Cynhanes Archaeoleg
Oes y Celtiaid Brythoniaid Rhufeiniaid
Oesoedd Canol Oesoedd Canol Oesoedd Canol Cynnar Oes y Tywysogion Goresgyniad Tywysogaeth Cymru Oesoedd Canol Diweddar Rhyfeloedd y Rhosynnau
Cyfnod modern cynnar Cyfnod modern cynnar Gwrachyddiaeth yng Nghymru
Cyfnod modern Cyfnod modern Chwyldro ddiwydiannol 20g Annibyniaeth yr Eglwys Rhyfel Byd I Rhwng y rhyfeloedd Rhyfel Byd II Y Blitz Datganoli
Teyrnasoedd Deheubarth Gwynedd Morgannwg Powys
Pwnc Cyfansoddiadol Demograffig LHDT Milwrol Morwrol Tiriogaethol
Rhestr digwyddiadau Gwleidyddol Economaidd 17g 18g 19g 20g
Iaith Y Gymraeg
Crefydd Derwydd Cristnogaeth
Llenyddwyr Cynfeirdd Gogynfeirdd Beirdd y Tywysogion Beirdd yr Uchelwyr
Llenyddiaeth Cynfeirdd Cymraeg Canol 16g 17g 18g 19g Dogfennau pwysig
Arweinwyr Brenin y Brythoniaid Brenin Cymru Tywysog Cymru Rhestr Prif Weinidog Cymru
Deddfau pwysig Statud Rhuddlan Deddfau Penyd Deddfau 1536 & 1542 Cyfansoddiadol: 1998 2006 2014 2017 2020 Ieithyddol: 1942 1967 1993 2011 2012
Mytholeg a symbolau Draig Y Brythoniaid Draig Goch Mytholeg Arbeisiau Baneri
Hanesyddiaeth Hanesyddiaeth
WiciBrosiect Cymru
v t e

Gweler Y Rhyfel Byd Cyntaf am y Rhyfel Byd Cyntaf yn gyffredinol

Cafodd y Rhyfel Byd Cyntaf (28 Gorffennaf 1914 - 11 Tachwedd 1918) effaith fawr ar hanes Cymru yn ystod yr ugeinfed ganrif.  

Cyfrannodd Cymru yn sylweddol at y Rhyfel Byd Cyntaf mewn sawl ffordd. Er enghraifft, o safbwynt milwyr, arweinyddiaeth y rhyfel, ac o ran y gweithlu a'r economi. Gwirfoddolodd llawer iawn o Gymry i ymladd yn y rhyfel.  Yn nhermau canrannol, recriwtiwyd mwy o Gymry na Saeson, Albanwyr neu Wyddelod, ac ymladdodd milwyr o Gymru yn rhai o frwydrau mwyaf ffyrnig y rhyfel megis y Somme, Coed Mametz, Ypres a Brwydr Passchendaele.

Glo rhydd o Gymru oedd yn gyrru’r Llynges Brydeinig ac fe wnaeth gweithwyr o Gymru a diwydiant Cymru gyfraniad enfawr at ymdrech y rhyfel.  Arweiniwyd yr ymgyrch ryfel gan y Cymro, David Lloyd George, y Prif Weinidog rhwng 1916 a 1918.  Penderfynodd Lloyd George ddilyn polisi rhyfel diarbed wrth ymladd y rhyfel. Golygai hyn bod pawb yn y gymdeithas yn gorfod cyfrannu tuag yr ymdrech ryfel mewn ryw ffordd neu'i gilydd, naill ai ar y Ffrynt Cartref neu drwy ymladd. Bu ei ddawn fel arweinydd ac areithiwr oedd yn medru codi morâl ac ysbryd y bobl yn elfen allweddol ym muddugoliaeth Prydain.

Effeithiwyd ar bob agwedd ar gymdeithas, economi a diwylliant Cymru wrth i’r wlad golli cenhedlaeth gyfan o’i phobl, gyda’r niferoedd a gollodd eu bywydau - yn ddynion a merched - yn cyrraedd tua 40,000 yn y Rhyfel Mawr.^[1]

1. ↑ "Cymru a'i rol yn y Rhyfel Mawr". CBAC.