Back Keurajeuën Romawi ACE Romeinse Ryk Afrikaans የሮማ ግዛት Amharic Imperio Romano AN Romanisc Rice ANG الإمبراطورية الرومانية Arabic لإمبراطورية الرومانية ARY الامبراطوريه الرومانيه ARZ ৰোমান সাম্ৰাজ্য Assamese Imperiu romanu AST
 | |
| Math | cyfnod o hanes, gwlad ar un adeg  |
|---|---|
| Enwyd ar ôl | Rhufain, Talaith Imperia |
| Prifddinas | Rhufain, Caergystennin, Ravenna, Milan, Rhufain |
| Poblogaeth | 87,500,000 ±33000000 |
| Iaith/Ieithoedd swyddogol | Lladin, Hen Roeg |
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol | Rhufain hynafol |
| Arwynebedd | 5,957,000 km² |
| Yn ffinio gyda | Parthia |
| Cyfesurynnau | 41.9°N 12.5°E |
| Gwleidyddiaeth | |
| Cyfnod daearegol | y cynfyd clasurol |
| Corff deddfwriaethol | Senate of the Roman Empire |
| Swydd pennaeth y wladwriaeth | ymerawdwr Rhufain |
 | |
| Sefydlwydwyd gan | Augustus |
| Crefydd/Enwad | ardal o fewn Rhufain hynafol, eglwys wladwriaethol yr Ymerodraeth Rufeinig |
| Arian | Roman currency |
Yr Ymerodraeth Rufeinig (Lladin: Imperium Romanum) yw'r term a ddefnyddir am y cyfnod yn hanes y wladwriaeth Rufeinig a ddilynodd y Weriniaeth Rufeinig ac a barhaodd hyd y 5g OC yn y gorllewin, ac fel yr Ymerodraeth Fysantaidd hyd 1453 yn y dwyrain. Yn wahanol i'r Weriniaeth, lle'r oedd yr awdurdod yn nwylo Senedd Rhufain, llywodraethid yr ymerodraeth gan gyfres o ymerawdwyr, gyda'r Senedd yn gymharol ddi-rym. Awgrymwyd nifer o ddyddiadau gan haneswyr ar gyfer diwedd y weriniaeth a dechrau'r ymerodraeth; er enghraifft dyddiad apwyntio Iŵl Cesar fel dictator am oes yn 44 CC, buddugoliaeth etifedd Cesar, Octavianus ym Mrwydr Actium yn 31 CC, a'r dyddiad y rhoddodd y Senedd y teitl "Augustus" i Octavianus (16 Ionawr 27 CC).
Roedd Rhufain eisoes wedi meddiannu tiriogaethau helaeth yng nghyfnod y Weriniaeth; daeth yn feistr ar ran o Sbaen yn dilyn ei buddugoliaeth yn y rhyfel cyntaf yn erbyn Carthago, a dilynwyd hyn gan diriogaethau eraill. Cyrhaeddodd yr ymerodraeth ei maint mwyaf yn ystod teyrnasiad Trajan tua 177. Yr adeg honno roedd yr ymerodraeth yn ymestyn dros tua 5,900,000 km² (2,300,000 milltir sgwâr) o dir.
Rhannwyd yr ymerodraeth yn ddwy ran, yn y gorllewin a'r dwyrain, fel rhan o ddiwygiadau'r ymerawdwr Diocletian. Daeth yr ymerodraeth Rufeinig yn y gorllewin i ben yn 476 pan ddiorseddwyd yr ymerawdwr olaf, Romulus Augustus. Parhaodd yr ymerodraeth yn y dwyrain am bron fil o flynyddoedd wedi hyn fel yr Ymerodraeth Fysantaidd. Cafodd yr ymerodraeth Rufeinig ddylanwad enfawr ar y byd, o ran iaith, crefydd, pensaernïaeth, athroniaeth, cyfraith a llywodraeth; dylanwad sy'n parhau hyd heddiw.