Arizono

Arizono State of Arizona
(Flago de Arizono) (Blazono de Arizono)
Ŝtata kromnomo: The Grand Canyon State, The Copper State
Aliaj subŝtatoj de Usono
Ĉefurbo	Phoenix
Plej granda urbo	Phoenix
Guberniestro	Katie Hobbs (ekde 2-a de januaro 2023)
Areo	295254 km² (6)
- Tero	294312 km²
- Akvo	942 km² (0,32 %)
Loĝantaro (2020)
- Loĝantaro	7 151 502 (16-a)
- Denso	24,22 /km² (33-a)
Aliĝo
- Dato	14-a de februaro 1912
- Ordo	48
Horzono	MST: UTC-7 (Arizono ne sekvas someran tempon krom en la Navaha Nacio)
Latitudo	31°20'N al 37°N
Longitudo	109°3'W al 114°50'W
Larĝeco	500 km
Longeco	645 km
Alteco
- Plej alta	3851 m
- Meza alteco	1250 m
- Plej malalta	21 m
Mallongigoj
- USPS	AZ
- ISO 3166-2	US-AZ (FIPS-kodo 04)
Retejo	az.gov
v • d • r

Arizono (angle Arizona) estas subŝtato de Usono. Ĝi fariĝis la 48-a ŝtato de Usono je la 14-a de februaro 1912. Ĝi estis la lasta de la tuŝantaj 48 ŝtatoj, kiu eniris la union.

Granda parto de Arizono estas kovrita de montoj kaj dezerto. Arbaroj nur kreskas sur proksimume kvarono de la areo. La klimato estas do varma kaj seka. Eĉ vintre, temperaturoj malofte falas sub 0 gradoj.

Ekster la metropolitenaj areoj Fenikso kaj Tucson, la ŝtato estas tre kampara kaj malabunde loĝita. Ekzistas tri naciaj parkoj kie naturo estas protektita fare de la ŝtato. Unu el ili estas la fama Granda Kanjono, grandega gorĝo.

Antaŭ la alveno de eŭropanoj, ĉi tie loĝis indianoj de la Pueblo-kulturo, kiuj estas konataj pro siaj kvadrataj adoboj. Apache'oj ankaŭ vivis en la oriento, kiuj poste iĝis konataj kiel surĉevalaj rabistoj. Komencante en la 17-a jarcento, Arizono estis hispana kolonio kaj poste iĝis meksika.

La plej granda parto de Arizono apartenis al Usono de 1848. En 1853, Usono aĉetis strion de tero en la sudo de Meksiko tiel ke fervojo de Teksaso ĝis Kalifornio povus esti konstruita. En tiu tempo, Arizono estis teritorio kaj estis administrita fare de la Usona Parlamento en Vaŝingtono. En 1912 ĝi estis akceptita en Usono kiel aparta ŝtato.