Citruso

Citruso
Frukto de oranĝujo, Citrus sinensis
Biologia klasado
Regno: Plantoj Plantae Divizio: Angiospermoj Magnoliophyta Klaso: Dukotiledonoj Magnoliopsida Ordo: Sapindaloj Sapindales Familio: Rutacoj Rutaceae Genro: Citruso Citrus L., 1753
Specioj k ĉefaj hibridoj
Specioj Citrus aurantifolia - limeujo Citrus maxima (Citrus grandis) - pampelmusujo Citrus medica - cedratujo Citrus reticulata - mandarinujo Ĉefaj hibridoj Citrus ×sinensis - oranĝujo Citrus ×aurantium - bigaradujo Citrus ×paradisi - grapfruktujo Citrus ×limon - citronujo Citrus ×limonia - Rangpura lemonujo Citrus ×latifolia - Tahitia lemonujo Vidu ankaŭ tekston por aliaj hibridoj
Aliaj Vikimediaj projektoj
Sistematiko en Vikispecioj
Komunejo pri Citruso
v • d • r

Citruso^[1] estas genro de pluraj florhavaplantoj (angiospermoj) en la familio rutacoj kiu devenas de subtropika sudorienta Azio. La genro enhavas speciojn, kaj multajn naturajn kaj homfaritajn hibridojn. Citruso inkluzivas komerce gravajn plantoj kiuj produktas fruktojn kiel oranĝo, citrono, grapfrukto, limeo, limedo, mandarino, pampelmuso k.a. La termino Citrusplanto aŭ pli simple citruso pli vaste ampleksas ne nur tiujn plantojn de la propra genro sed ankaŭ aliajn parencajn kiel Ponciruso, Atalantia, k.a.

La genro Citrus estas indiĝena el Suda Azio, Orienta Azio, Sudorienta Azio, Melanezio, kaj Aŭstralio. Variaj citrusaj specioj estis uzataj kaj aldomigataj fare de indiĝenaj kulturoj en tiuj areoj ekde antikvaj epokoj. El tie ties kultivado etendiĝis al Mikronezio kaj Polinezio pere de la Aŭstronezia etendo (ĉirkaŭ 3000–1500 a.K.); kaj al Mezoriento kaj la Mediteranea Maro (ĉirkaŭ 1200 a.K.) pere de la olibana vojo, kaj antaŭen plue al Eŭropo kaj Ameriko.^[2][3][4][5]

1. ↑ citruso en vortaro.net
2. ↑ (Februaro 2018) “Genomics of the origin and evolution of Citrus”, Nature 554 (7692), p. 311–316. doi:10.1038/nature25447. 
3. ↑ Fuller, Dorian Q.; Castillo, Cristina; Kingwell-Banham, Eleanor; Qin, Ling; Weisskopf, Alison (2017). "Charred pomelo peel, historical linguistics and other tree crops: approaches to framing the historical context of early Citrus cultivation in East, South and Southeast Asia". En Zech-Matterne, Véronique; Fiorentino, Girolamo (eld.). AGRUMED: Archaeology and history of citrus fruit in the Mediterranean (PDF). Publications du Centre Jean Bérard. pp. 29–48. doi:10.4000/books.pcjb.2107. ISBN 9782918887775.
4. ↑ Zech-Matterne, Véronique; Fiorentino, Girolamo; Coubray, Sylvie; Luro, François (2017). "Introduction". En Zech-Matterne, Véronique; Fiorentino, Girolamo (eld.). AGRUMED: Archaeology and history of citrus fruit in the Mediterranean: Acclimatization, diversification, uses. Publications du Centre Jean Bérard. ISBN 9782918887775.
5. ↑ Langgut, Dafna (Junio 2017). "The Citrus Route Revealed: From Southeast Asia into the Mediterranean". HortScience. 52 (6): 814–822. doi:10.21273/HORTSCI11023-16.