Fulereno

Fulerenoj estas speciala grupo de makromolekuloj, kiuj konstruiĝas senescepte (nur) el karbonatomoj kaj kiuj montras la formulon de ${\displaystyle C_{2n}}$. Ili prezentas la trian elementan modifaĵon de karbono (krom diamanto kaj grafito). La unua publikaĵo pri fulerenoj aperis la 14-an de novembro en 1985 en la gazeto Nature. La malkovristo estis Robert F. Curl juna (Usono), Sir Harold W. Kroto (Anglio) kaj Richard E. Smalley (Usono), kiuj ricevis pro tio en 1996 Nobel-premion pri kemio. La plej konataj kaj stabilaj reprezentantoj havas la kemian formulon ${\displaystyle C_{60}}$, ${\displaystyle C_{70}}$, ${\displaystyle C_{76}}$, ${\displaystyle C_{80}}$, ${\displaystyle C_{82}}$, ${\displaystyle C_{84}}$, ${\displaystyle C_{86}}$, ${\displaystyle C_{90}}$, ${\displaystyle C_{94}}$. La plej forte esplorita fulereno estas ${\displaystyle C_{60}}$, kiun oni nomis post arkitekto Buckminster Fuller Buckminster-fulereno (Bakminster-fulereno) , ĉar ĝi similas al la de li konstruita geodezia kupolo. Ĝi konsistas el 12 kvinanguloj kaj 20 sesanguloj. Ĉar futbalpilko havas similan strukturon, oni ofte nomas ĝin futbala molekulo.