Judhispana lingvo

Judhispana lingvo
Ladino - לאדינו
dialektofamilio • lingvo • moderna lingvo
Judaeo-Romance • Castilic
Parolata en Israelo, Nord-Afriko kaj Turkio
Parolantoj 137 000
Denaskaj parolantoj proksimume 150.000
Skribo latina kun kelkaj aldonoj
Lingvistika klasifiko
Hindeŭropa lingvaro
Italika
Latinida
Ibero-latinida
Judhispana
Oficiala statuso
Oficiala lingvo en ne havas oficialan statuson
Reguligita de Autoridad Nasionala del Ladino
Lingva statuso 4 severe endanĝerigita
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
  ISO 639-2 lad
  ISO 639-3 lad
  Glottolog ladi1251
Angla nomo Judaeo-Spanish
Franca nomo judéo-espagnol
Vikipedio
vdr
judeoespañol / djudeo-espanyol
Ekzemplo de judhispana skribita en Raŝi skribsistemo malsupre) kaj Solitreo (supre)
Komparo de Solitreo, Raŝi and hebrea skribsistemoj (kun la angla)

La judhispana lingvo estas varianto de la iberaj latinidaj lingvoj parolata de la sefardaj judoj. Aliaj nomoj estas: sefarda lingvo, Ladino (לאדינו) (sed oni ne konfuzu ĝin kun la ladina, varianto de la romanĉa lingvo), Judezmo (aŭ Ĝudezmo) aŭ ankaŭ Ĝudeo-Espanyol (גֻודֵיאֹו־אֵיסְפַּאנײֹול). La sefarda lingvo devenas el la malnova kastilia lingvo kaj estas parenca kun la hispana kaj portugala lingvoj.

Kiam la judoj estis eelpelitaj el Hispanio en 1492, ili elmigris en Nord-Afrikon kaj Osmanan Imperion. Parolinte origine la hispanan lingvon, la judoj tiam evoluigis sian lingvon aŭtonome, pliriĉigante ĝin per hebreaj vortoj el la precipe religia fako kaj vortoj de la ĉirkaŭa lingvo por la ĉiutaga uzado. La judhispana lingvo estas hodiaŭ precipe parolata en Israelo de centmil parolantoj tieaj, kun rapide malkreskanta lingvanaro.

Hodiaŭ oni uzas preskaŭ nur la latinan alfabeton, sed ekzistas ankaŭ skribsistemoj kun la hebrea kaj tre malofte la greka alfabeto. Ekzistas literaturo kaj riĉa muzika tradicio, ne nur populara. Diversaj muzikistoj kaj kantistoj el ĵazo kaj popo provas revivigi la judhispanan lingvon pere de sia muziko. La lingvo staras sur la listo de la endanĝerigitaj lingvoj de la UNESKO.


Developed by StudentB