Popolnombrado

Censo^[1][2] laŭ esperantlingvaj vortaroj kiel la Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (PIV),

unue, aparte pri la historiaj socioj de la antikva epoko, do precipe Babilono, Asirio kaj aliaj imperioj de Mezopotamio, antikva Egiptio, antikva Ĉinio, antikva Grekio kaj Persio, la Romia Imperio kaj antikva Japanio, estas "entabeligo, per ŝtataj funkciuloj, do censistoj,^[1] de la riĉaĵoj de la civitanoj, kun la celo difini ĉies imposton, rangon, voĉdonrajton kaj simile", kaj

due en la nuntempa epoko estas akiro kaj registro de informoj pri individuoj de difinita loĝantaro por statistikaj celoj. Nur la dua signifo laŭ PIV estas anstataŭigebla per la kunmetita vorto popolnombrado. La unuaj censoj pri ĝenerala demografia statistiko okazis en la skandinavaj landoj meze de la 18-a jarcento.^[1] Do laŭ la dua, moderna signifo iusence estas ago de la ŝtato, kiam ĉiu loĝanto estas statistike priskribita. La kunmetita esperantlingva vorto "popolnombrado" temas ne nur pri nombrado de popolo, pri nombrado de la homoj, ĉar la celo estas ne nur koni la nombron de loĝantoj, sed ĉefe ricevi multajn personajn datumojn pri la loĝantoj.

La celo de popolnombrado estas kono de la ecoj de la loĝantaro, por ebligi planadon. Politike, popolnombrado povas taŭgi por reguligi balotadojn. Ekonomie, popolnombrado konigas la ekonomian disvolvon de la lando, la variecon, la bezonon pri infrastrukturo, ktp. En tio multaj informoj kolektiĝas kaj sumiĝas anonime, do ekzemple ne gravas kiu el la civitanoj estas katoliko aŭ sunaisto, kiu parolas tiun aŭ alian lingvon aŭ kiu jam kondamniĝis pasigi tempon en malliberejo, sed nur interesas kiom da homoj entute plenumas tiun aŭ alian priskribon. Apartan gravecon havas fiskaj motivoj, ĉar popolnombrado helpas en la fiksado de impostoj, kvankam male al la antikva epoko, en la moderna tempo por la enkasigo de la konkretaj impostoj ne plu bezonatas la popolnombrado, ĉar ĉiujn necesajn informojn - tute ne anonime, sed konkrete kaj persone - havas la vastaj datumbazoj de la ŝtataj fiskaj oficejoj.

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2} artikolo censo en la Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (PIV), eldono de 2020, reta versio, unua signifo pri fisko kaj dua pri ĝenerala demografia statistiko, en la eldono de 1970, paĝo 138, nur estis la unua signifo pri fisko
2. ↑ artikolo censo en la esperantlingva Reta Vortaro