Teherano

	Teherano
	perse تهران
	ĉefurbo
	Fotomontaĵo
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: تهران
Ŝtato	Irano
Provinco	Teherano
Historiaj regionoj	Osmanida imperio, Safavidoj
Montaro	Montaro Elborz
Konataj lokoj	Nacia muzeo de Irano, Parko Laleh
Riveroj	Ĝaĝrud, Karaĝ
Situo	Teherano
- alteco	1 200 m s. m.
- koordinatoj	35° 41′ 46″ N 51° 25′ 23″ O / 35.69611 °N, 51.42306 °O (mapo)
Areo	730,0 km² (73 000 ha)
- de aglomeraĵo	400 km² (40 000 ha)
Loĝantaro	13 413 348 (2006)
- de aglomeraĵo	8 429 807
Denseco	18 374,45 loĝ./km²
- de aglomeraĵo	21 075 loĝ./km²
Unua skribmencio	942
Urbestro	Alireza Zakani (ekde 2-a de septembro 2021)
Horzono	IST (UTC+3,30)
- somera tempo	ISST (UTC+4,30)
Poŝtkodo
Telefona antaŭkodo	021
	Situo enkadre de Azio Situo enkadre de Azio
	Situo enkadre de Irano Situo enkadre de Irano
	Urba mapo de Teherano Urba mapo de Teherano
	Vikimedia Komunejo: Tehran
	Retpaĝo: www.tehran.ir

Koordinatoj: 35° 41′ 46″ N 51° 25′ 23″ O / 35.69611 °N, 51.42306 °O (mapo)

Teherano (perse تهران, tehrAn, aŭskulti) estas ĉefurbo kaj de Irano kaj de la Provinco Teherano. Ĝi situas je 1220 m super la marnivelo ĉe piedoj de la Elborz-Montaro, kies plej alta monto-pinto nomiĝas Damavando kaj altas 5610 metrojn.

Kun ĉirkaŭ 8.3 milionoj da loĝantoj kaj surpasanta 15 milionojn en la pli larĝa metropola areo, Teherano estas la plej granda urbo kaj urba areo de Irano, kaj la plej granda urbo en Okcidenta Azio. Kvankam gamo da neoficialaj lingvoj estas parolitaj, ĉirkaŭ 99% de la loĝantaro komprenas kaj parolas la persan. La plimulto de homoj en Teherano identigas sin kiel persaj.^[1]^[2]

La majoritato de loĝantoj estas persaparolantoj, sed estas ankaŭ loĝantaroj de Luroj, Kurdoj, Azerioj, kaj Nordirananoj (Ŝomalioj).^[3]

Ĝis 1796, Teherano estis negrava vilaĝo. En 1796, Agha Mohammed Ĥano elektis Teherano kiel nove ĉefurbo de Irano. Laŭlonge de la Irana historio, la ĉefurbo estis translokigita multajn fojojn, Teherano estas la 32a nacia ĉefurbo de Irano. En antaŭ-islama epoko, parto de la areo de nuntempa Teherano estis okupita de Rey (kiu ĉe Avesto vivas laŭ la formo^[4] de Raga, nuna parto de la urbo Teherano, kiu graviĝis post la detruado de Rey fare de la Mongoloj komence de la 13a jarcento.

En la 20a kaj 21a jarcentoj, Teherano estis celo de amasmigrado de personoj el la tuta Irano.^[5] La urbo estas hejmo de multaj historiaj moskeoj same kiel de kelkaj kristanaj preĝejoj, sinagogoj kaj zoroastraj fajrtemploj. Tamen, modernaj strukturoj, ĉefe Turo Azadi kaj Turo Milad, venis iĝi simboloj de la urbo. Teherano estas rangita la 29a en la mondo laŭ loĝantaro de sia metropola areo.^[6]

Teherano havas multajn industriojn, ekzemple pri elektraj ekipaĵoj, teksaĵoj, sukero, cemento kaj aŭtomobiloj. Modernan metroon havas Teherano ekde 2001 kaj modernan flughavenon. Ĝi havas ses universitatojn kun aktiva studenta movado, akademiojn kaj muzeojn. Teherano estas grava centro de komerco pri tapiŝoj.

↑ "Chand Darsad Tehranihaa dar Tehran Bedonyaa Amadand" (Kioma procento de Teherananoj naskiĝis en Teherano) - Aktuala censo fare de la Universitato de Teherano – Sociologia Departmento, alirita Decembro, 2010 [1][2][3] Arkivigite je 2010-12-04 per la retarkivo Wayback Machine [4][5]
↑ Mohammad Jalal Abbasi-Shavazi, Peter McDonald, Meimanat Hosseini-Chavoshi, "The Fertility Transition in Iran: Revolution and Reproduction", Springer, 2009. pp 100–101: "La unua kategorio estas 'Centra' kie la majoritato de popolo estas persaparolantoj etne Farsoj (provincoj Fars, Hamedan, Isfahano, Markazi, Qazvin, Qom, Semnan, Yazd kaj Teherano..."
↑ Mareike Schuppe, "Coping with Growth in Tehran: Strategies of Development Regulation", GRIN Verlag, 2008. pp 13: "Krom Persoj, estas Azarioj, Armenoj, Judoj kaj persafganaj komunumoj en Teherano. La vasta majoritato de la loĝantoj de Teherano estas persaparolantoj (98.3%)"
↑ George Erdösy, "The Indo-Aryans of ancient South Asia: Language, material culture and ethnicity", Walter de Gruyter, 1995. p. 165: "Possible western place names are the following: Raya-, which is also the ancient name of Median Raga in the Achaemenid inscriptions (Darius, Bisotun 2.13: "a land in Media called Raga") and modern Rey south of Tehran"
↑ Tehran (Iran) : Introduction – Britannica Online Encyclopedia. Britannica.com. Alirita 2012-05-21.
↑ World's largest urban areas in 2006 (1). City Mayors. Alirita 2010-09-25.

[1] "Chand Darsad Tehranihaa dar Tehran Bedonyaa Amadand" (Kioma procento de Teherananoj naskiĝis en Teherano) - Aktuala censo fare de la Universitato de Teherano – Sociologia Departmento, alirita Decembro, 2010 [1][2][3] Arkivigite je 2010-12-04 per la retarkivo Wayback Machine [4][5]

[Mohammad-2] Mohammad Jalal Abbasi-Shavazi, Peter McDonald, Meimanat Hosseini-Chavoshi, "The Fertility Transition in Iran: Revolution and Reproduction", Springer, 2009. pp 100–101: "La unua kategorio estas 'Centra' kie la majoritato de popolo estas persaparolantoj etne Farsoj (provincoj Fars, Hamedan, Isfahano, Markazi, Qazvin, Qom, Semnan, Yazd kaj Teherano..."

[3] Mareike Schuppe, "Coping with Growth in Tehran: Strategies of Development Regulation", GRIN Verlag, 2008. pp 13: "Krom Persoj, estas Azarioj, Armenoj, Judoj kaj persafganaj komunumoj en Teherano. La vasta majoritato de la loĝantoj de Teherano estas persaparolantoj (98.3%)"

[4] George Erdösy, "The Indo-Aryans of ancient South Asia: Language, material culture and ethnicity", Walter de Gruyter, 1995. p. 165: "Possible western place names are the following: Raya-, which is also the ancient name of Median Raga in the Achaemenid inscriptions (Darius, Bisotun 2.13: "a land in Media called Raga") and modern Rey south of Tehran"

[5] Tehran (Iran) : Introduction – Britannica Online Encyclopedia. Britannica.com. Alirita 2012-05-21.

[6] World's largest urban areas in 2006 (1). City Mayors. Alirita 2010-09-25.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]