Armada

Armada (latinezko arma «arma» hitzetik eratorria) edo gudarostea estatu bateko indar militarren multzoa edo multzo hori banatu ohi den hiru zati nagusietako bakoitza da,^[1] hots:

• Lur armada,
• Itsas armada eta
• Aireko armada.

Armada osatzeko, Estatuek metodo nagusi bi erabiltzen dituzte: soldadutza edo hiritar batzuek, legearen aginduz, denbora jakin batez armadan eskaini behar duten zerbitzua^[2] edo soldadu profesionalak kontratatuz. Badaude armada erregularrak, estatuek sortuak, eta baita irregularrak ere, milizia batetik edo armada pribatu batetik sortua.

Egungo armadarik handiena, Askapenerako Herri Armada, (Txinako gudarostea) da, 2.250.000 soldadu aktibo eta 800.000 erreserbista baititu.

Armada, kolektiboki indar armatu gisa ere ezagutzen dena, indar oso armatu eta antolatu bat da, batez ere gerrarako zuzendua. Normalean, estatu burujabe batek baimendu eta mantentzen du ofizialki, eta bere kideak uniforme militar bereizgarriarekin identifikatzen dira. Adar militar batek edo gehiagok osatuta egon daitezke, hala nola Lurreko armada, Itsas armada, Aireko indarra, Espazioko indarra eta Kostazaintza. Indar armatuen zeregin nagusia, kanpoko mehatxu armatuen aurrean, Estatuaren eta bere interesen defentsa-indar gisa definitu ohi da.

Erabilera orokorrean, normalean, indar armatu eta militar terminoak sinonimotzat hartzen dira, nahiz eta erabilera teknikoan, batzuetan, herrialde bateko indar armatuek, barnean, bere indar militarrak zein beste indar paramilitarrak izan ditzaketela bereizten den. Aitortutako Estatu batekoak ez diren indar militar irregularren forma desberdinak daude; indar militar erregularrekin ezaugarri asko partekatzen dituzten arren, gutxitan izendatzen dira militar gisa.

Estatu bateko armadak azpikultura sozial diskretu gisa funtziona dezake, azpiegitura espezifikoekin, hala nola etxebizitza militarrak, eskolak, zerbitzu publikoak, logistika, ospitaleak, zerbitzu juridikoak, elikagaien ekoizpena, finantzak eta banku zerbitzuak. Gerratik haratago, militarrak estatu barruan beste funtzio batzuetan ere erabil daitezke, hala nola barne segurtasunaren mehatxurako, biztanleriaren kontrolerako, agenda politikoa sustatzeko, larrialdi zerbitzuak eta berreraikuntzarako, interes ekonomiko korporatiboak babesteko, zeremonia sozialak eta estatuko ohorezko guardiarako...^[3]

Armada baten parte gisa, soldaduaren lanbidea erregistratutako historia baino zaharragoa da.3 Antzinate klasikoko irudi iraunkorrenetako batzuek bere buruzagi militarren boterea eta balentriak erretratatzen dituzte. Kadesheko gudua, K.a. 1274an, Ramses II.a faraoiaren erregealdiko puntu erabakigarrietako bat izan zen, eta bertako monumentuek behe-erliebean oroitarazten dute. Mila urte geroago, Txina bateratuko lehen enperadore Qin Shi Huangek hain zuen erabakita jainkoek bere indar militarrarekin hunkitzeko, non bere burua terrakotazko soldaduen armada batekin lurperarazi baitzuen.

1. ↑ Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa. Armada. .
2. ↑ Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa. Soldadutza. .
3. ↑ Jordan, David; Kiras, James D.; Lonsdale, David J.; Speller, Ian; Tuck, Christopher; Walton, C. Dale (2016). Understanding modern warfare. Cambridge University Press. p. 66. ISBN 978-1107134195