Carl Friedrich Gauss

Carl Friedrich Gauss
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Johann Carl Friedrich Gauß
Jaiotza	Brunswick, 1777ko apirilaren 30a
Herrialdea	Rhingo Konfederazioa  Hannoverko Erresuma
Bizilekua	Hannoverko Erresuma Brunswick
Heriotza	Göttingen, 1855eko otsailaren 23a (77 urte)
Hobiratze lekua	Albanifriedhof (en)
Familia
Aita	Gebhard Dietrich Gauss
Ama	Dorthea Benze
Ezkontidea(k)	Friederica Wilhelmine Waldeck (en) Johanna Osthoff (en)
Seme-alabak	ikusi Eugene Gauss (en) Joseph Gauß (en) Wilhelmine Gauss (en) Therese Gauss (en)
Hezkuntza
Heziketa	University of Helmstedt (en) Technical University of Braunschweig (en) Göttingengo Unibertsitatea (1795 - 1798)
Hezkuntza-maila	Doktoretza
Tesia	Demonstratio nova theorematis omnem functionem algebraicam rationalem integram unius variabilis in factores reales primi vel secundi gradus resolvi posse (en)
Tesi zuzendaria	Johann Friedrich Pfaff (mul)
Doktorego ikaslea(k)	Friedrich Bessel (en) Richard Dedekind Bernhard Riemann Heinrich Christian Schumacher (mul) Christian Ludwig Gerling (mul) Johann Benedict Listing (mul) Karl Georg Christian von Staudt (en) Moritz Ludwig George Wichmann (en) Sophie Germain Moritz Abraham Stern (en) Friedrich Wilhelm Spehr (en) Karl Heinrich Gräffe Ernst Friedrich Wilhelm Klinkerfues (en) Johann Franz Encke
Hizkuntzak	latina alemana ingelesa frantsesa
Irakaslea(k)	Johann Christian Martin Bartels (mul)
Ikaslea(k)	ikusi Farkas Bolyai (mul) August Ferdinand Möbius Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet Gustav Robert Kirchhoff Heinrich Christian Schumacher (mul) Gustaf Svanberg (en)
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria, geophysicist (en) , astronomoa, zientzia idazlea, fisikaria, lur-neurtzailea, unibertsitateko irakaslea eta estatistikaria
Enplegatzailea(k)	Göttingengo Unibertsitatea
Lan nabarmenak	ikusi Gauss–Seidel method (en) Gaussen lege Gauss's law for magnetism (en) Gauss's law for gravity (en) gauss banaketa normal
Jasotako sariak	ikusi Arteetan eta Zientziatan Merituaren Ordena Royal Societyko kidea Copley Domina  (1838) Bavarian Maximilian Order for Science and Art  (1853) Lalande domina  (1809) Fellow of the American Academy of Arts and Sciences
Influentziak	Leonhard Euler eta Adrien-Marie Legendre
Kidetza	Royal Society Suediako Zientzien Errege Akademia Göttingengo Zientzien Akademia San Petersburgoko Zientzien Akademia Hungariako Zientzien Akademia Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Zientzien Bavariar Akademia Zientzien Errusiar Akademia Prusiako Zientzien Akademia Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia XL izeneko Zientzien Akademia Nazionala Accademia delle Scienze di Torino

Johann Carl Friedrich Gauss (alemanez: Johann Carl Friedrich Gauß^{[Oh 1]ⓘ}; Brunswick, 1777ko apirilaren 30a - Göttingen, 1855eko otsailaren 23a^[1]) alemaniar matematikaria, astronomialaria eta fisikaria izan zen, matematikaren aurkikuntzak astronomiara, geodesiara eta fisikara egokitu zituena eta eremu askotan ekarpen esanguratsua egin zuena, hala nola zenbakien teorian, analisi matematikoan, geometria diferentzialean, estatistikan, aljebran, geodesian, magnetismoan eta optikan. Bizirik zegoela, jada Princeps Mathematicorumtzat^{[Oh 2]}. (matematikarien printze) hartzen zuten, eta eragin nabarmena izan du matematikaren eta zientziaren arlo askotan. Zenbaki osoez gain, zatigarritasunaren kontzeptua beste multzo batzuetara zabaltzen lehenetarikoa izan zen. Historiako matematikaririk handienetakotzat jotzen da.

Gauss kultura gutxiko guraso-nekazari familia batetik zetorren, eta haur mirari gisa azaldu zen berehala: amak bazekien irakurtzen, baina ez idazten; aitak, berriz, bai, baina, matematikari zegokionez, aritmetikarik oinarrizkoena baino ez zuen. Carl Friedrich Gaussek anekdota asko ditu bere goiztiartasun harrigarriari buruz^[3]. Lehen aurkikuntza handiak batxilergoan egin zituen, nerabe baino ez zela, eta bere «magnum opus»a, Disquisitiones arithmeticae, hogeita bat urterekin osatu zuen (1798), nahiz eta lana ez zen 1801 arte argitaratu. Zenbakien teoria sendotzeko, funtsezko lana da, eta, arlo hori, gaur egun arte moldatu du.

Aipuaren errorea: <ref> tags exist for a group named "Oh", but no corresponding <references group="Oh"/> tag was found

1. ↑ (Ingelesez) Jeremy John Gray. «Carl Friedrich Gauss; German mathematician» Encyclopedia Britannica.
2. ↑ Goetz, Hans-Werner, Zielinski,Herbert. Fürst, Fürstentum. En: Lexikon des Mittelalters. Volumen 4, Artemis & Winkler, München/Zürich 1989, ISBN 3-7608-8904-2. pp 1029–1035
3. ↑ (Alemanez) Bühler, Walter K.. (1981). «1» Gauss: Eine biographische Studie. Springer, 6 or. ISBN 13: 9780387106625..