Back Niemetaal Afrikaans No metal AN अधातु ANP لا فلز Arabic لافيليز ARY Non metal AST Qeyri-metallar Azerbaijani Неметалы Byelorussian Немэтал BE-X-OLD Неметал Bulgarian
Taula periodikoaren zati bat, adierazten duena ea elementu kimiko bakoitza zer maiztasunekin sailkatzen den ez-metaltzat:
14 beti.
3 askotan.
6 batzuetan (metaloideak).
Ez-metalen ondoan dauden elementuak letra grisekin ageri dira.
Ez dago ez-metal kontzeptuaren definizio zehatzik; ez-metaltzat hartzen diren elementuak aldatu egiten dira autore batzuetatik beste batzuetara.
Hidrogenoa 1. taldean sartu ohi dute (beheko taula periodiko osoan ageri denez), baina 17. taldean sartzen dute batzuek (goiko taula zatian ageri denez).
| ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ |
| ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ ▉ |
Ez-metala elementu kimiko bat da, metalen ezaugarriak ez dituena. Bestela esanda, kimikaren arloko termino bat da, elementu kimikoak sailkatzeko erabilia. Taula periodikoko ia elementu guztiak metal edo ez-metal gisa sailka daitezke, dituzten ezaugarri fisiko eta kimikoen arabera. Fisikoki, ez-metalek fusio eta irakite puntu eta dentsitate nahiko baxua izateko joera dute, solidoak badira hauskortasuna erakusten dute eta bero eta elektrizitate eroale kaskarrak dira. Kimikoki, ionizazio-energia, afinitate elektronikoa eta elektronegatibotasun altua izan ohi dute eta elektroiak jaso edo partekatzen dituzte beste elementu edo konposatuekin erreakzionatzerakoan. Orokorrean, hamazazpi elementu sailkatzen dira ez-metal gisa. Gasak dira gehienak (hidrogenoa, helioa, nitrogenoa, oxigenoa, fluorra, neona, kloroa, argona, kriptona, xenona eta radona) dira; likido bat (bromoa) eta batzuk solidoak dira (karbono, fosforo, sufre, selenio eta iodoa). Metaloideak, boroa, silizioa edota germanioa esaterako, batzuetan, ez-metalak bezala sailkatzen dira.
Konposatu kimikoak osatzeko joera erlatiboan oinarrituz bi ez-metal kategoria daude, ez-metal erreaktiboak eta gas nobleak. Ez-metal erreaktiboak izaera ez-metalikoarekin aldatzen dira. Hauetatik elektronegatibotasun txikiena dutenek, karbono eta sufreak, propietate ez-metalikoak dituzte batez ere eta metalekin konposatu kobalenteak eratzeko joera dute. Elektronegatibotasun altuen dutenek , oxigeno eta fluorrak esaterako, propietate ez-metaliko indartsuagoak dauzkate eta metalekin konposatu ionikoak sortzeko jora dute. Gas nobleak beste elementuekin konposatuak eratzeko joera eskasarengatik bereizten dira.
Hala ere, gaur egun kategorien arteko bereizketa ez da absolutua, bata eta bestearen limiteak gainjarri ohi baitira.
Metalen kopurua ez-metalena baino bost aldiz handiagoa den arren, ez-metalak diren hidrogeno eta helioa unibertsoaren %99a osatzen dute.[1] Era berean, oxigenoak, lurrazal, ozeano eta atmosferaren ia erdia osatzen du.[2] Organismo bizidunak ia osotasunean ez-metalez osatuta daude,[3] eta ez metalek metalek baino konposatu gehiago sortzen dituzte.[4]
- ↑ Sukys 1999, p. 60
- ↑ Bettelheim et al. 2016, p. 33
- ↑ Namely hydrogen and oxygen (as water) plus carbon and nitrogen: Schulze-Makuch & Irwin 2008, p. 89;
- ↑ Steurer 2007, p. 7