Fentanilo

Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.

Fentanilo
Formula kimikoa	C22H28N2O
SMILES kanonikoa	2D eredua
MolView	3D eredua
Aurkitzailea	Paul Janssen (en)
Mota	phenethylamine (en) , piperidine (en) eta N,N-disubstituted primary carboxamide (en)
Ezaugarriak
Fusio-puntua	83 °C
Masa molekularra	336,220164 Da
Erabilera
Konposatu aktiboa	Effentora (en) , Pecfent (en) , Fentora (en) , Abstral (en) , Ionsys (en) , Duragesic (en) , Lazanda (en) , Actiq (en) eta Subsys (en)
Tratatzen du	min, osteoarthritis susceptibility 1 (en) , Migraina, Fibromialgia erreumatiko, artritis, complex regional pain syndrome (en) eta neuropatia periferiko
Interakzioak	isocarboxazid (en) , phenelzine (en) , procarbazine (en) , (±)-deprenyl (en) , amiodarone (en) , Metadona, Erremifentanilo, Alfentanilo, Sufentanilo, petidina, petidina, tramadol, tramadol, Metadona, Metadona, Morfina, Morfina, Oxikodona, Oxikodona, hydromorphone (en) , hydromorphone (en) , dihydrocodeine (en) , dihydrocodeine (en) , Kodeina, Kodeina, Erremifentanilo, Erremifentanilo, tapentadol (en) , tapentadol (en) , Alfentanilo, Alfentanilo, Sufentanilo, Sufentanilo, prometazina, prometazina, prometazina, pimozide (en) , pimozide (en) , pimozide (en) , flufenazina, flufenazina, flufenazina, Hidroxizina, Hidroxizina, Hidroxizina, olantzapina, olantzapina, olantzapina, loxapine (en) , loxapine (en) , loxapine (en) , klorpromazina, klorpromazina, klorpromazina, klorfenamina, imipramina, clomipramine (en) , itraconazole (en) , itraconazole (en) , lebomepromazina, trimeprazine (en) , nitrazepam (en) , zopiclone (en) , clobazam (en) , periciazine (en) , dexmedetomidine (en) , (RS)-sulpiride (en) , perampanel (en) , (±)-thiopental (en) , Midazolam, (RS)-baclofen (en) , Diazepam, oxazepam (en) , droperidol (en) , zolpidem (en) , flurazepam (en) , aripiprazole (en) , haloperidol, ketiapina, sodium oxybate (en) , alprazolam (en) , Lorazepam, clonazepam (en) , klozapina, chlordiazepoxide (en) , Fenobarbital eta primidone (en)
Elkarrekintza	Opioid receptor delta 1 (en) , opioid receptor kappa 1 (en) eta opioid receptor mu 1 (en)
Haurdunaldia	Australian pregnancy category C (en) eta US pregnancy category C (en)
Rola	opioid receptor agonist (en) , opioide, estupefaziente, anesthesia adjuvants (en) , intravenous anesthetics (en) , controlled substance (en) eta farmako esentzial
Arriskuak
NFPA 704	1 4 0
Batezbesteko dosi hilgarria	ikusi 3,1 mg/kg (laboratory rat (en) , ezezaguna) 0,03 mg/kg (tximino, ezezaguna)
Eragin dezake	fentanyl toxicity (en)
Identifikatzaileak
InChlKey	PJMPHNIQZUBGLI-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	437-38-7
ChemSpider	3228
PubChem	3345
Reaxys	494484
Gmelin	119915
ChEMBL	CHEMBL596
EC zenbakia	207-113-6
ECHA	100.006.468
MeSH	D005283
RxNorm	4337
Human Metabolome Database	HMDB0014951
UNII	UF599785JZ
NDF-RT	N0000147049
KEGG	D00320
PDB Ligand	7V7

Fentaniloa^[1] eragin azkarreko opioide sintetikoa da, nerbio-sistema zentrala eta arnasketa deprimitzen dituena. Heroina baino 50 aldiz eta morfina baino 100 aldiz indartsuagoa da, eta gaixoen mina segundo gutxian arintzeko balio du, baita hartzaileei euforia eta ongizate sentipena eragiteko ere.^[2]

Ameriketako Estatu Batuetan, fentaniloa masiboki eta kontrolik gabe kontsumitzeak droga horren mendeko bihurtu ditu hainbat eta hainbat pertsona.^[2] Erabiltzaileek arrisku oso handiak dituzte garuneko kalte iraunkorrak izateko, koman sartzeko eta hiltzeko.^[3] 2022an, 100.000 pertsonen heriotza eragin zuen AEBetan.^[4]

1. ↑ Fentanilo. Euskalterm, ivap.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2024-7-21).
2. ↑ ^{a b} Etxenausia, Unai. Epidemiarik hilgarriena. Berria, 2023ko maiatzak 31, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2024-7-21).
3. ↑ Zubimendi, Mikel. Fentaniloa, zonbien horrorea AEB-etan. Naiz, 2023ko urriak 20, naiz.eus (Noiz kontsultatua: 2024-7-21).
4. ↑ Wertheimer, Tiffany. Nitazenos, los "superopioides" más potentes que la heroína y el fentanilo que se extienden por Europa y América. BBC News, 2024ko uztailak 12, bbc.com (Noiz kontsultatua: 2024-7-21).