George Washington

George Washington
Irudi gehiago
Estatu Batuetako Armadaren Komandante 1798ko uztailaren 13a - 1799ko abenduaren 14a ← James Wilkinson (mul) - Alexander Hamilton → 1. Ameriketako Estatu Batuetako Presidentea 1789ko apirilaren 30a - 1797ko martxoaren 4a ← Office established (en) - John Adams → Hautetsia: 1788-89ko Amerikako Estatu Batuetako hauteskunde presidentziala, 1792ko Amerikako Estatu Batuetako hauteskunde presidentziala 1. Ameriketako Estatu Batuetako Presidente-Hautetsia 1789ko urtarrila - 1789ko apirilaren 30a ← baliorik ez - John Adams → Hautetsia: 1788-89ko Amerikako Estatu Batuetako hauteskunde presidentziala Delegate to the United States Constitutional Convention (en) 1787ko maiatzaren 25a - 1787ko irailaren 17a Barrutia: Virginia lehendakari 1783ko ekainaren 19a - 1799ko abenduaren 14a - Alexander Hamilton → Estatu Batuetako Armadaren Komandante 1775eko ekainaren 15a - 1788ko abenduaren 23a member of the Virginia House of Burgesses (en) 1758 - 1776 Virginiako Ordezkarien Ganberako kidea
Bizitza
Jaiotza	Westmoreland konderria, 1732ko otsailaren 22a
Herrialdea	Britainia Handiko Erresuma  (1732ko otsailaren 22a -  1776ko uztailaren 4a)  Ameriketako Estatu Batuak  (1776ko uztailaren 4a -
Bizilekua	Filadelfia Westmoreland konderria New York Mount Vernon
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Mount Vernon, 1799ko abenduaren 14a (67 urte)
Hobiratze lekua	Washington's Tomb (en) Mount Vernon
Heriotza modua	berezko heriotza: acute laryngitis (en)
Familia
Aita	Augustine Washington
Ama	Mary Ball Washington
Ezkontidea(k)	Martha Dandridge Custis Washington  (1759ko urtarrilaren 6a -  1799ko abenduaren 14a)
Seme-alabak	ikusi George Washington Parke Custis (en)
Haurrideak	ikusi Betty Washington Lewis Samuel Washington John Augustine Washington Charles Washington Mildred Washington (en) Butler Washington (en) Lawrence Washington Augustine Washington Jr. (en) Jane Washington (en)
Familia	ikusi Martha Parke Custis (alabaorde) John Parke Custis (semeorde)
Leinua	Washington family (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, nekazaria, kartografoa, geometer (en) , ingeniaria, estatu-politikaria, iraultzailea, idazlea eta army officer (en)
Altuera	74 hazbete
Jasotako sariak	ikusi Thanks of Congress Ameriketako Estatu Batuetako Kongresuko Urrezko Domina  (1776ko martxoaren 25a) Fellow of the American Academy of Arts and Sciences Ameriketako Estatu Batuetako Kongresuko Urrezko Domina
Kidetza	Framazoneria Amerikako Sozietate Filosofikoa Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Société d'agriculture de Paris (en) Society of the Cincinnati (en)
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Armada Kontinentala Ameriketako Estatu Batuetako Armada
Gradua	major general (en) lieutenant general (en) General of the Armies of the United States (en) koronel
Parte hartutako gatazkak	Ameriketako Estatu Batuen Independentzia Gerra Philadelphia campaign (en) Frantsesen eta Indiarren Gerra Boston campaign (en) Battle of Fort Necessity (en) New York and New Jersey Campaign (en) Northwest Indian War (en) Braddock Expedition (en) Battle of the Monongahela (en) Battle of Jumonville Glen (en) Yorktown campaign (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Estatu Batuetako Eliza Episkopalianoa Framazoneria
Alderdi politikoa	Alderdi Federalista

George Washington (1732ko otsailaren 22a – 1799ko abenduaren 14a) Ameriketako Estatu Batuetako armadako buruzagia izan zen Independentzia Gerran (1775-1783) eta, Britainia Handiari gailendu ostean, Estatu Batuetako (AEBetako) lehen presidentea izan zen zortzi urtez (1789-1797).

Armada matxinoaren buruzagi izendatu zuten 1775ean. Hurrengo urtean, britainiarrak Bostonetik egotzi zituen, baina New Yorken porrot egin zuen urte haren hondarrean. Hala ere, Delaware ibaia gurutzatu zuen eta etsaia ustekabean harrapatu zuen. Estrategia haren ondorioz, matxinoek bi armada britainiar atzeman zituzten, Saratogan eta Yorktownen.

Zatikatze indarren eta porrotaren aurka borrokatuz eta kongresuarekin, estatu kolonialekin eta frantziar aliatuekin negoziatuz, armada eta aberri ahul bati eutsi zion. 1783an, guda amaitu ostean, Mount Vernongo etxaldera joan zen.^[1]

1780ko hamarkadaren amaieran aberri jaioberriaren konfederazioaren artikuluen ahuleziaren beldur zela, Filadelfiako Bilkurako lehendakaria izan zen eta bertan 1787ko AEBetako konstituzioaren zirriborroa bultzatu zuen. 1789an, AEBetako presidente bilakatu zen eta gobernu berriaren usadio eta ohitura ugari finkatu zituen. Britainia Handiaren eta Frantziaren arteko gudek urratzen zuten mundu batean bizirik irauteko gai izango zen herrialde sendo bat sortu gura zuen. 1793ko bere neutraltasun aldarrikapenak kanpoko gudak saihestu zituen. Gobernu zentral indartsu bat ezartzeko, zerga sistema, banku nagusia eta barne-zorra sortu zituen. Bere ospea erabili zuen Jeffersondarren aurka egiteko eta 1795ean Britainia Handiarekin sinatutako Jay Itunaren karietara bake hamarkada bat hasi zen. Alderdi Federalistan inoiz sartu ez arren, haren programaren alde agertu zen eta sorkuntzaren bultzatzaileetako bat izan zen. Washingtonen agur-hitzaldia dohain errepublikazaleen eta kanpoko guden aurkako aldarrikapenaren eredutzat hartzen da.

1. ↑ (Ingelesez) «George Washington | Life, Presidency, Accomplishments, & Facts | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2023-09-14).