Gizon

Gizonaren ikurra

Gizona[1] gizaki arra da. Oro har, gizon hitza gizaki ar heldua izendatzeko erabiltzen da, nahiz eta heldugabeez aritzeko mutil erabili ohi den.

Gizaki hitza bera gizon hitzarekin erlazionatuta dago. Gizontasun terminoa gizonak dituen zenbait ezaugarri eta nolakotasun adierazteko erabiltzen da batzuetan, esaterako indarra edo kemena. Gizonari dagokiona adierazteko, azkenik, maskulino izenondoa erabiltzen da.

Ugaztun gehienak bezala, gizon batek, bere genoman, amaren X kromosoma eta aitaren Y kromosoma jasotzen ditu. Umeki arraren sexu-bereizketa SRY geneak egiten du, Y kromosoman dagoena. Nerabezaroan, hormonek androgenoen produkzioa bultzatzen dute, eta horrek ezaugarri sexual sekundarioen garapena dakartza. Horrek, sexuen arteko ezberdintasun gehiago sortzen ditu. Oro har, gizonezkoek masa muskular handiagoa dute; ilea izan ohi dute aurpegian, eta, gorputzean, gantz gutxiago.

Arren anatomia, izan ere, emeen anatomiatik bereizten da ugalketa aparatuaren anatomiarengatik. Zakila, barrabilak, hodi deferenteak, prostata eta epididimioa dira arrek dituzten guruinak.

Gizakiaren historian zehar, genero-rol tradizionalek sarritan definitu eta mugatu dituzte gizonen jarduerak eta aukerak. Gizonak, sarritan, soldadutzarako behartuta daude, edo heriotza-tasa handiak dituzten lanbideetara bideratzen dira. Erlijio-doktrina askok arau batzuk zehazten dituzte gizonentzat, hala nola erdainkuntza erlijiosoa.

  1. Euskaltzaindiaren Hiztegia, Gizon, Euskaltzaindia

Developed by StudentB