Hego Sudan

Hego Sudango Errepublika
Republic of South Sudan
Ereserkia: South Sudan Oyee! (en)
Goiburua: "Justizia, Askatasuna, Oparotasuna"
Hego Sudango bandera coat of arms of South Sudan (en)
Kokapena munduan   Mapa politikoa
Geografia
Hiriburua	Juba 4°51′0″N 31°36′0″E
Azalera	644.329 km²
Punturik altuena	Kinyeti (3.187 m)
Punturik sakonena	Nilo Zuria (350 m)
Kontinentea	Afrika
Mugakideak	Sudan, Etiopia, Kenya, Uganda, Kongoko Errepublika Demokratikoa, Afrika Erdiko Errepublika eta Arabiar Liga
Administrazioa
Gobernu-sistema	Errepublika federal
Hego Sudango presidentea	Salva Kiir Mayardit
Hego Sudango presidentea	Salva Kiir Mayardit
Legebiltzarra	National Legislature of South Sudan (en)
Harreman diplomatikoak	Ikusi mapa Wikidatan
Zeren kide	ikusi Aduanen Mundu Erakundea Afrikar Batasuna Berreraikuntza eta Garapeneko Nazioarteko Bankua Garapeneko Afrikako Bankua International Centre for Settlement of Investment Disputes (en) International Civil Defence Organisation (en) Interpol Multilateral Investment Guarantee Agency (en) Munduko Meteorologia Erakundea Nazio Batuen Erakundea Nazioarteko Finantza Korporazioa Nazioarteko Garapen Elkartea Osasunaren Mundu Erakundea Posta Batasun Unibertsala Telekomunikazioen Batasun Internazionala UNESCO
Demografia
Biztanleria	12.575.714
Dentsitatea	19,52 bizt/km²
Hizkuntza ofizialak	ikusi ingeles arabiera
Erabilitako hizkuntzak	ikusi Sudanese Arabic (en) , Southeastern Dinka (en) , Northeastern Dinka (en) , South Central Dinka (en) , Southwestern Dinka (en) , Northwestern Dinka (en) , Lango (en) , Juba Arabic (en) , Homa (en) , Mittu (en) , Moru (en) , Morokodo (en) , Baka (en) , Bongo (en) , Baleesi (en) , Reel (en) , Toposa (en) , Keliko (en) , Uduk (en) , Thuri (en) , Aja (en) , Mandari (en) , Opuo (en) , dinka, Olu’bo (en) , Kaligi (en) , Belanda Viri (en) , ingeles, Anuak (en) , Komo (en) , Lopit (en) , Avokaya (en) , Ma'di (en) , Kresh (en) , Lotuko (en) , Belanda Bor (en) , Jur Modo (en) , Lokoya (en) , Nyolge (en) , Beli (en) , Indri (en) , Ndogo (en) , Mündü (en) , Mangaya (en) , Murle (en) , Shilluk (en) , Päri (en) , Tennet (en) , Laarim (en) , Didinga (en) , Luwo (en) , Togoyo (en) , Nuer (en) , Bai (en) , Kakwa (en) , Jumjum (en) , Mo'da (en) , Nyamusa-Molo (en) , Mabaan (en) , Dongotono (en) , Acholi (en) , Zande (en) , Bari (en) , arabiera estandar moderno eta Malaysiera
Ezkontzeko adina	genero guztiak: 18
Emankortasun-tasa	5,022 (2014)
Bizi-itxaropena	56,811 (2016)
Giniren koefizientea	44,1 (2016)
Giza garapen indizea	0,385 (2021)
Ekonomia
BPG nominala	2.904.114.903,2291 $ (2016)
BPG per capita	237 $ (2016)
BPG erosketa botere paritarioa	20.730.471.869 nazioarteko dolar (2016)
BPG per capita EAPn	1.694,95 nazioarteko dolar (2016)
BPGaren hazkuntza erreala	−13,8 % (2016)
Erreserbak	68.159.814 $ (2016)
Inflazioa	479,7 % (2016)
Historia
Sorrera data: 2011ko uztailaren 9a
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia	+211
ISO 3166-1 alpha-2	SS
ISO 3166-1 alpha-3	SSD
Ordu eremua	ikusi UTC+02:00 : Africa/Juba (en)
Internet domeinua	.ss (mul)

Hego Sudan^[1], ofizialki Hego Sudango Errepublika (ingelesez: Republic of South Sudan), Ekialdeko Afrikako estatu burujabea da. Sudan du iparraldean, Etiopia ekialdean, Kenya, Uganda eta Kongoko Errepublika Demokratikoa hegoaldean eta Afrika Erdiko Errepublika mendebaldean. 644.329 kilometro koadroko eremua hartzen du,^[2] eta 12,2 milioi biztanle zituen 2016an.^[3] Hiriburua Juba da.

Hego Sudan Sudango Errepublikaren zati izan zen, 2011ko uztailaren 9an independizatu zen arte. Izan ere, 1956an, Sudango Errepublika sortu zenean, iparraldeko arabiar musulmanen mende geratu ziren hegoaldeko herri nilotikoak, erlijioz kristau eta animistak zirenak. Bi alde horien arteko gatazkak garai modernoetan Afrikan izan den gerrarik luzeena eragin zuen; Sudango Lehen Gerra Zibila 1955-1972 bitartekoa izan zen, eta bigarrena 1983-2005 bitartekoa. Gerra 2005eko bake akordioarekin amaitu zen eta, hitzarmenean bildu bezala, 2011n egindako burujabetzari buruzko erreferendumean, hegoaldeak burujabea izango zela erabaki zuen. Ekonomiaren aldetik ere garrantzi handikoa izan zen banaketa, Hego Sudanek Afrikako petrolio baliabide aberatsenetakoak baititu. 2013ko abenduan, etnien arteko liskarrak eta interes ekonomikoak zirela eta, gerra zibila piztu zen.^[4]

1. ↑ Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .
2. ↑ South Sudan. The World Factbook, cia.gov (Noiz kontsultatua: 2019-8-24).
3. ↑ World Population Prospects: The 2017 Revision, population.un.org
4. ↑ Rodriguez, Mikel. Libre bai, baina gerra iraganean utzi ezinik. Berria egunkaria, 2016ko uztailak 9 , CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2019-08-24).