Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandataritza

Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandataritza
Datuak
Izen ofiziala	United Nations High Commissioner for Refugees
Izen laburra	UNHCR
Mota	Nazio Batuek ezarritako erakundea, gobernu arteko erakundea eta nazioarteko erakundea
Agintea
Zuzendaria	Filippo Grandi
Egoitza nagusi	Geneva; 46°13′16″N 6°08′26″E / 46.221°N 6.1406°E;
Jabea	Nazio Batuen Erakundea
Historia
Sorrera	1950eko abenduaren 14a
Jasotako sariak	Bakearen Nobel Saria (1954) ; Bakearen Nobel Saria (1981) ; Indira Gandhi Peace Prize (2015) ; Balzan Prize (1986)
	webgune ofiziala;

Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandatariaren Bulegoa edo (ingelesezko siglaz) UNHCR (Office of the United Nations High Commissioner for Refugees) Nazio Batuen erakundeak sortutako erakunde bat da, iheslariei beren jatorriko herrialdeetatik ateratzeko eta herritartasun berria hartzen duten artean legezko eta politikazko babesa emateko helburu duena, iheslarien oinarrizko eskubideen alde diharduena. 1951n sortu zen eta Genevan du egoitza nagusia.

1949. urtean sortu zen, Nazio Batuen Batzar Nagusiaren erabakiz, eta 1950. urtean onartu ziren bere estatutuak. Hasieran, europar iheslarien beharrez arduratzen zen batez ere, baina 1950eko hamarraldiaren erdialdera, Afrika, Asia eta Latinoamerikan arazoak sortu zirenean, bertako iheslariak ere babesten hasi ziren. Beren herrialdetik kanpora ihes egin behar izan dutenei babes eta laguntza materiala ematen die, Nazio Batuen beste sailen batetik laguntza jasotzen dutenean izan ezik. Iheslariei nazioarteko babesa emateaz gainera, haien arazoari irtenbide iraunkorrak ematen saiatzen da.

Goi-mandataria bost urtez behin aukeratzen du Nazio Batuetako Batzar Nagusiak, idazkari nagusiak proposaturik. 1990-2000 bitartean, kargu hori Sadako Ogatak bete zuen, eta 80 herrialdetan zehar barreiatutako bi mila lagun baino gehiagok jardun zuen bere esanetara. Batzorde betearazlea 46 naziok osatzen dute. Finantzaketa Mendebaldeko herrialde industrializatuen borondatezko diru-ekarpenetatik lortzen du. 1992an 20,3 milioi dolar estatubatuar gastatu zituen. Garai hartan mundu osoan 17.180.776 iheslari zituen zenbaturik, Ekialde Hurbileko Ekialde Hurbileko Palestinar Iheslariei Laguntzeko Nazio Batuen Agentziaren babespean zeuden 3 milioi iheslariez aparte. 1954 eta 1981ean Bakearen Nobel Saria eman zioten, eta nazioarteko beste zenbait sariz gainera, 1991n Nazioarteko Lankidetzaren Asturiasko Printzea Saria ere jaso zuen.

Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandatariaren Bulegoaren aurrekarietako batzuk dira 1931n sortu zen Iheslarientzako Nansen Nazioarteko Bulegoa, 1933an Iheslarientzako Goi Batzordea, 1943an Nazio Batuetako Sorospen eta Birgaitze Administrazioa eta 1947an Iheslarien Nazioarteko Erakundea. 1951n Genevako Hitzarmenean Iheslarien Estatutua sortu zen, urte hura baino lehenagoko gertaerengatik ihes egin behar izan zutenentzat, eta Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandatariaren Bulegoak nazioarteko hitzarmen horiek betetzen direla ziurtatzeko helburua du. Horretarako, beharrezkoa da nazioen arteko lankidetza. Iheslari-estatutua ezin zaie atxiki bakearen aurkako delituren bat egin dutenei, edota gerra-delitu bat edo gizateriaren aurkako delituren bat egin dutenei; ezta Nazio Batuen helburu eta printzipioen aurkako ekintzaren bat egin dutenei ere. 33. artikuluan adierazten denez, estatuek ezin izango dute iheslari bat bere arraza, erlijio, naziotasun edo iritzi politikoengatik heriotza-arriskua lukeen lurralde batean ezarri, baina horrek ez du balio iheslari hori babesten duen herrialdearen segurtasunerako arriskugarri bihurtuko balitz. Genevako Hitzarmenaren ondoren sortutako iheslarien egoera berriei erantzuteko, 1966an, Iheslarien Estatutuak zabaltzeko erabakia hartu zuen Batzar Nagusiak protokolo baten bidez. Espainiak protokolo hori 1977an onartu zuen, eta 1994an onetsitako lege batekin arautzen du Babes Eskubidea eta iheslari-izaera.