Irun

Irun
Gipuzkoa, Euskal Herria
Irun, Hendaia, Hondarribia eta Txingudiren ikuspegia Aiako Harrietatik.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Gipuzkoa
Eskualdea	Bidaso Beherea
Izen ofiziala	Irun
Alkatea	Cristina Laborda
Posta kodea	20300 - 20305
INE kodea	20045
Herritarra	irundar
Kokapena
Koordenatuak	43°20′16″N 1°47′20″W / 43.33781°N 1.78881°W / 43.33781; -1.78881
Azalera	42,8 km²
Garaiera	20 m
Distantzia	18 km Donostiara
Demografia
Biztanleria	62.920 (2023) 285 (2022)
31.907 (%50,7)   (%48,5) 30.494
Dentsitatea	147,01 bizt/km²
Hazkundea (2003-2013)[1]	% 5,3
Zahartze tasa[1]	% 15,63
Ugalkortasun tasa[1]	‰ 41,35
Ekonomia
Jarduera tasa[1]	% 78,53 (2011)
Genero desoreka[1]	% 2,99 (2011)
Langabezia erregistratua[1]	% 13,21 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]	% 35,85 (2010)
Etxeko erabilera[2]	% 20.78 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera	Oiasso (?) herrixka baskoia >portu erromatarra. Hondarribitik independizatua.
Webgunea	http://www.irun.org/

Irun Gipuzkoako ipar-ekialdeko muturrean dagoen udalerria da, Bidasoaldea eskualdean eta Txingudi badiaren bazterrean. 59.673 biztanlerekin, Gipuzkoako udalerri jendetsuenetan bigarrena da, Euskal Herrikoen artean zazpigarrena. Irunen Gipuzkoak Lapurdirekin eta Nafarroa Garaiarekin ditu mugak.

Irun iparraldean dago Espainiako eta Frantziako estatuen arteko muga eta pasabidea, Pirinioetako ekialdean. Kokagune horrek sakonki eragin dio Irunen jarduera ekonomikoa eta sozialari. Erdi Aroan, muga zaintzeko funtzioa zuen Irunek, horregatik haren armarrian "Vigilantiae Custos" latinezko esaldia dago idatzita. Ikuspuntu militarraren arabera, garrantzi handiko tokiak ziren Irun eta Hondarribia eta horregatik Karlos V.aren gaztelua (mende batzuk lehenago Nafarroako Erresumako errege Antso Abarkak eta Antso Nagusiak eraikia eta egokitua) eta Gaztelu Zaharra daude bi herrietan. Bestalde, Madrilgo eta Parisko trenen lotura Irunen dago. Espainiako eta Frantziako errepide eta batez ere autobide sareek bat egiten dute Irundik oso gertu, Biriatun.

Hiriaren ekonomia Frantziako eta Espainiako estatuen arteko mugaren garrantzian oinarritzen da, eta horren erakusgarri, Behobia barrutia da, bertan ZAISA dorrea deituriko ofizina dorrea dagoela. Bi estatu horien arteko mugarik garrantzitsuena da, Kataluniako La Jonquerarekin batera. Garraio-, trenbide- eta logistika-lotune nagusia ere bada, industria- eta merkataritza-gunea izateaz gain.

61.419 biztanle zituen 2008an.

1. ↑ ^{a b c d e f g} Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
2. ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).