Back Éseulam ACE Ислъам ADY Islam Afrikaans Islam ALS እስልምና Amharic Islam AN Alladōm ANG Isilam ANN इस्लाम ANP الإسلام Arabic

Islam

Ilargierdia eta izar berdea, Islamaren ikurrak.
 Artikulu honek erreferentziak behar ditu.
Hemen erreferentzia egiaztagarriak gehituz lagun dezakezu.
Ez nahasi Islamismorekin.

Islama (arabieraz: الِإسلَام‎, al-ʾIslām, «sumisioa») erlijio monoteista abrahamdarra da, Korana testu zentraltzat hartzen duena. Bere jarraitzaileek, musulman bezala ezagutzen direnak, Jainkoaren hitz testuala bezala hartzen dute testua[1]. Munduko bigarren erlijiorik handiena da, bi mila milioi jarraitzaile baino gehiagorekin, munduko biztanleriaren % 24,9[2]. Islamak irakasten du Jainkoa errukitsua, ahalguztiduna eta bakarra dela[3], eta profeten, idazki errebelatuen eta zeinu naturalen bidez gidatu duela gizateria, Koran azken errebelazio unibertsal gisa eta Mahoma profeta guztien zigilu gisa[4]; Mahomaren irakaspen eta praktikek, berriz, kontakizun tradizionaletan dokumentatuta, musulmanek jarraitu beharreko bigarren mailako eredu konstituzionala ematen dute[5].

Musulmanek uste dute islama oinarrizko fede baten bertsio osoa eta unibertsala dela, lehenago askotan ezagutarazi zena Adam, Abraham, Moises eta Jesus profeten bidez[6]. Musulmanek uste dute Koran, arabieraz, Jainkoaren behin betiko errebelazio aldaezina dela[7]. Beste erlijio batzuek bezala, islamak ere azken judizio bat irakasten du, non justuak paradisuan sarituak diren eta bidegabeak infernuan zigortuak[8]. Kontzeptu eta praktika erlijiosoen artean daude islamaren bost euskarriak, nahitaezko kultu-ekintzak direnak, baita lege islamikoa edo xaria betetzea ere, bizitzaren eta gizartearen alderdi ia guztiei eragiten diena, hala nola bankuei, ongizateari, emakumeei eta ingurumenari[9][10]. Meka, Medina eta Jerusalem hirietan daude islamaren hiru tokirik sakratuenak[11]. Kairuan aipatzen da laugarrena bezala.

Ikuspegi historikotik, islama gure aroko VII. mendearen hasieran sortu zen Arabiar Penintsulan, Mekan[12], eta VIII. mendean, Omeiatar Kalifa-herria mendebaldeko Iberiar penintsulatik ekialdeko Indus ibairaino hedatzen zen. Urrezko Aro Islamikoa VIII. mendetik XIII. mendera bitarteko garaiari dagokio, Abbastar Kalifa-herriaren garaian, historikoki musulmana izan zen munduaren zati handi batek loraldi zientifikoa, ekonomikoa eta kulturala izan zuenean[13][14][15]. Mundu musulmanaren hedapenak hainbat estatu eta kalifa-herri ekarri zituen, hala nola Otomandar Inperioa, merkataritza eta islamera bihurtzea misio-jardueren bidez (dawah)[16].

Musulman gehienak bi adarretako batekoak dira: sunitak (% 85-90[17]) edo xiitak (% 10-15)[18][19][20], eta populazioaren gehiengoa osatzen dute 49 herrialdetan[21]. Suniten eta xiiten arteko ezberdintasunak Mahomaren ondorengotzari buruzko desadostasunetik sortu ziren, eta esanahi politiko zabalagoa hartu zuten, baita dimentsio teologiko eta juridikoak ere. Musulmanen % 12 inguru Indonesian bizi dira, biztanle gehien dituen herrialde musulmanean[22]; % 31 Asiako hegoaldean bizi dira[23]; % 20 Ekialde Hurbilean eta Iparraldeko Afrikan, eta % 15 Saharaz hegoaldeko Afrikan[24]. Amerikan, Txinan eta Europan ere komunitate musulman handiak daude[25][26]. Islama da munduan azkarren hazten ari den erlijio nagusia[27].

  1. ↑ The Oxford encyclopedia of the Islamic world. Oxford University Press 2009 ISBN 978-0-19-530513-5. PMC 154707857. (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  2. ↑ «Muslim Population by Country 2022» worldpopulationreview.com (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  3. ↑ Campo, Juan Eduardo. (2009). Encyclopedia of Islam. Facts On File ISBN 978-0-8160-5454-1. PMC 191882169. (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  4. ↑ The Oxford encyclopedia of philosophy, science, and technology in Islam. 2014 ISBN 978-0-19-981258-5. PMC 894103246. (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  5. ↑ Goldman, Elizabeth. (1995). Believers : spiritual leaders of the world. Oxford University Press ISBN 0-19-508240-0. PMC 31605658. (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  6. ↑ Bible and Qurʼān : essays in scriptural intertextuality. Brill 2004 ISBN 90-04-12726-7. PMC 52773511. (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  7. ↑ Bennett, Clinton. (2010). Interpreting the Qur'an : a guide for the uninitiated. Continuum ISBN 978-0-8264-9943-1. PMC 277204353. (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  8. ↑ «Eschatology - Oxford Islamic Studies Online» www.oxfordislamicstudies.com (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  9. ↑ Esposito, John L.. (2002). What everyone needs to know about Islam. Oxford University Press ISBN 0-19-515713-3. PMC 49902111. (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  10. ↑ (Ingelesez) «Shariah | Definition, History, & Examples | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  11. ↑ Trofimov, Yaroslav. (2008). The siege of Mecca : the forgotten uprising in Islam's holiest shrine and the birth of al Qaeda. (First Anchor Books edition. argitaraldia) Anchor Books ISBN 978-0-307-47290-8. PMC 432684466. (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  12. ↑ Watt, W. Montgomery. (1961). Islam and the integration of society.. Routledge & Paul ISBN 978-0-203-00007-6. PMC 568726270. (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  13. ↑ Saliba, George. (1994). A history of Arabic astronomy : planetary theories during the golden age of Islam. New York University Press ISBN 0-8147-8023-7. PMC 35666761. (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  14. ↑ King, David A.. (1983-12-01). «The Astronomy of the Mamluks» Isis 74 (4): 531–555.  doi:10.1086/353360. ISSN 0021-1753. (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  15. ↑ «History Of Science And Technology In Islam» web.archive.org 2015-04-02 (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  16. ↑ Arnold, Thomas Walker, Sir. ([2012?]). The preaching of Islam : a history of the propagation of the Muslim faith. Kessinger Pub ISBN 978-1-163-44370-5. PMC 823599344. (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  17. ↑ (Ingelesez) Press, Oxford University. (2010-05-01). Sunni Islam: Oxford Bibliographies Online Research Guide. Oxford University Press, USA ISBN 978-0-19-980429-0. (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  18. ↑ «CIA - The World Factbook -- Field Listing :: Religions» web.archive.org 2010-07-06 (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  19. ↑ «Sunni» web.archive.org 2020-06-14 (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  20. ↑ (Ingelesez) Islam. 2022-04-01 (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  21. ↑ «Muslim Majority Countries 2022» worldpopulationreview.com (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  22. ↑ (Ingelesez) NW, 1615 L. St; Suite 800Washington; Inquiries, DC 20036USA202-419-4300 | Main202-857-8562 | Fax202-419-4372 | Media. «10 Countries With the Largest Muslim Populations, 2010 and 2050» Pew Research Center's Religion & Public Life Project (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  23. ↑ South Asian religions : tradition and today. 2013 ISBN 978-0-415-44851-2. PMC 166361331. (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  24. ↑ (Ingelesez) NW, 1615 L. St; Suite 800Washington; Inquiries, DC 20036USA202-419-4300 | Main202-857-8562 | Fax202-419-4372 | Media. (2011-01-27). «The Future of the Global Muslim Population» Pew Research Center's Religion & Public Life Project (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  25. ↑ (Ingelesez) «Islam in Russia» www.aljazeera.com (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  26. ↑ (Ingelesez) «Book review: Russia’s Muslim Heartlands reveals diverse population» The National 2018-04-19 (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  27. ↑ Editor, Daniel Burke, CNN Religion. «The fastest growing religion in the world is ...» CNN (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).

Developed by StudentB