Janari transgeniko

Janari transgenikoak ingeniaritza genetikoaren bidez genetikoki eraldatutako organismo (landare edo animalia) batetik datozenak dira. Hots, beste espezie bateko geneak hartu dituzten landare edo animalietatik datozen janariak dira transgenikoak ^[1]. Egun, gehien ekoizten direnak landare transgenikoak dira: artoa, garagarra eta soja, batez ere.

Aspalditik saiatu da gizakia uztak hobetzen eta jateko landare hobeak eta sendoagoak lortzen. Ingeniaritza genetikoa agertu aurretik (XX. mendearen hondarrean) landareen hobekuntza hautespen artifiziala eta zuzendutako gurutzaketen bidez lortzen zen. XX. mendearen hasieran, genetikaren ezagupenek produktibitate handiko mutanteak lortzea ahalbidetu zuen, landare-haziak X izpiekin tratatuz. 1983an lehenengo landare transgenikoa lortu zen, eta 1994an janari hauen merkaturatzea onartu zen estreinakoz ^[2].

Gaur egun, genetikoki eraldatutako animalia- edo landare-jatorriko elikagaiek supermerkatuetako apalak betetzen dituzte, ingeniaritza genetikoa elikagaien industriarako funtsezko tresna bihurtu baita mundu osoan. Munduan kontsumitzen diren elikagaien %70 inguruk jatorri transgenikoko osagairen bat dute^[3].

Aldaketa genetikoak elikagaiak ekoizteko orduan eskaintzen dituen abantailak asko eta oso nabarmenak dira, baina praktika horiek ingurumenean eta pertsonen, animalien eta landareen osasunean ere eragin kaltegarriak izan ditzakete ^[3].

1. ↑ Transgenesia: bioteknologiaren azken asmakizuna Zientzia.eus (1999)
2. ↑ James, Clive (1996) [http://www.isaaa.org/kc/Publications/pdfs/isaaabriefs/Briefs%201.pdf Global Review of the Field Testing and Commercialization of Transgenic Plants: 1986 to 1995] PDF
3. ↑ ^{a b} (Gaztelaniaz) «¿Sabes cuáles son los alimentos transgénicos? Infografía 20 ejemplos» En Estado Crudo 2019-06-25 (Noiz kontsultatua: 2022-03-15).