Kromo

Artikulu hau elementu kimikoari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Kromo (argipen)».
Kromoa
24 BanadioaKromoaManganesoa
   
 
24
Cr
 
               
               
                                   
                                   
                                                               
                                                               
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakiaKromoa, Cr, 24
Serie kimikoatrantsizio-metalak
Taldea, periodoa, orbitala6, 4, d
Masa atomikoa51,9961(6) g/mol
Konfigurazio elektronikoa[Ar] 3d5 4s1
Elektroiak orbitaleko2, 8, 13, 1
Propietate fisikoak
Egoerasolidoa
Dentsitatea(0 °C, 101,325 kPa) 7,15 g/L
Urtze-puntua2.180 K
(1.907 °C, 3.465 °F)
Irakite-puntua2.944 K
(2.671 °C, 4.840 °F)
Urtze-entalpia21,0 kJ·mol−1
Irakite-entalpia339,5 kJ·mol−1
Bero espezifikoa(25 °C) 23,35 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
T/K 1.656 1.807 1.991 2.223 2.530 2.942
Propietate atomikoak
Kristal-egiturakubikoa, gorputzean zentratua
Oxidazio-zenbakia(k)6, 5 [1], 4, 3, 2, 1 (oxido azido sendoa)
Elektronegatibotasuna1,66 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala1.a: 652,9 kJ/mol
2.a: 1.590,6 kJ/mol
3.a: 2.987 kJ/mol
Erradio atomikoa (batezbestekoa)140 pm
Erradio atomikoa (kalkulatua)166 pm
Erradio kobalentea127 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa(300 K) 93,9
Soinuaren abiadura5.940 m/s
Isotopo egonkorrenak
Kromoaren isotopoak
iso UN Sd-P D DE (MeV) DP
50Cr %4,345 > 1.8x1017 u εε - 50Ti
51Cr Sintetikoa 27,7025 e ε - 51V
γ 0,320 -
52Cr %83,789 Cr egonkorra da 28 neutroirekin
53Cr %9,501 Cr egonkorra da 29 neutroirekin
54Cr %2,365 Cr egonkorra da 30 neutroirekin

Kromoa 24 zenbaki atomikoa duen elementu kimikoa da. Cr ikurrarekin adierazten da. Taula periodikoan 6. taldean kokatzen da, talde horretan kokatzen den lehenengo elementua. Argitsua, gogorra, hauskorra eta gris ilun koloredun trantsizio-metala da[1]. Metal bezala erabiltzen da proportzio handi batean. Kromoa altzairu herdoilgaitzen osagai nagusia da. % 70eko proportzioan islatzen da espektro ikuskor batean, ia argi infragorriaren uhinen % 90a islatuz[2]. Elementuaren izena grekotik dator, χρῶμα, kolorea esan nahi du[3]; izan ere, kromo konposatu askok kolore bizia dute.

Ferrokromo aleazioa, kromitatik ekoizten da komertzialki erreakzio silikotermiko edo aluminiotermikoen bitartez, eta kromo-metala, karbono- eta aluminio-erredukzioaren prozesuak errez eta lixibatuz. Kromo-metalak korrosioarekiko erresistentzia eta gogortasun handia dauka. Kromo metalikoa herdoilgaitz dagoen altzairu batera gehitu daiteke. Altzairuak duen korrosioarekiko erresistentziaren eta koloregabetzearen aurkikuntza, honen ekoizpenaren garapen garrantzitsu bat da.

Estatu Batuetan (AEB), 3 balentzia zenbakidun kromo-ioia (Cr (III)) gizakien funtsezko elikagai gisa hartzen da intsulinarako, azukrerako eta lipidoen metabolismorako [4]. 2014. urtean, ordea, Europako Janari Segurtasun Agintaritzak (European Food Safety Authority), kromoa ezinbestekoa dela esatea nahikoa ez zela esan zuen.[5]

Kromo-metala eta Cr (III) ioia ez dira toxikoak, Cr (VI) aldiz, toxikoa da eta minbizia eragin dezake. Kromoa ekoizten den lekua bertan behera uzteak ingurumenaren garbiketa dakar.

  1. (Ingelesez) Stone, H. E. N.; Greenaway, H. T.; Brandes, E. A.. (1956-09). «Ductility in Chromium» Nature 178 (4533): 587.  doi:10.1038/178587a0. ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2018-12-13).
  2. Coblentz, W. W.; Stair, R.. (1929). Reflecting power of beryllium, chromium, and several other metals. National Bureau of Standards (Noiz kontsultatua: 2018-12-13).
  3. «Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, Χ χ, , χλίδωσις , χλίδωσις» www.perseus.tufts.edu (Noiz kontsultatua: 2018-12-13).
  4. (Ingelesez) «Office of Dietary Supplements - Dietary Supplement Fact Sheet: Chromium» ods.od.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2018-12-13).
  5. «Scientific Opinion on Dietary Reference Values for chromium» EFSA Journal 12 (10): 3845. 2014-10  doi:10.2903/j.efsa.2014.3845. ISSN 1831-4732. (Noiz kontsultatua: 2018-12-13).

Developed by StudentB