Back Лиуксембург Abkhazian Luksèmburg ACE Luxemburg Afrikaans Luxemburg ALS ሉክሰምበርግ Amharic Luxembourg AMI Luxemburgo AN Letseburg ANG Luzembọk ANN लक्समबर्ग ANP

Luxenburgo

Artikulu hau Europako herrialdeari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Luxenburgo (argipena)».
Luxenburgoko Dukerri Handia
Grand-Duché de Luxembourg
Großherzogtum Luxemburg
Groussherzogtum Lëtzebuerg
Ereserkia: Ons Heemecht
Goiburua: Mir wëlle bleiwe wat mir sinn
("Garena izaten jarritu nahi dugu")

Luxenburgoko bandera
Luxenburgoko armarria
Geografia
HiriburuaLuxenburgo
49°36′38″N 6°7′58″E
Azalera2.586,36 km²
Punturik altuenaKneiff (en) Itzuli (560 m)
Punturik sakonenaMosela (133 m)
KontinenteaEuropa
MugakideakAlemania, Frantzia eta Belgika
Administrazioa
Gobernu-sistemamonarkia konstituzional
Monarch of Luxembourg (en) ItzuliHenrike I.a Luxenburgokoa
LegebiltzarraLuxenburgoko Diputatuen Ganbera
Epai autoritateaSuperior Court of Justice of the Grand-Duchy of Luxembourg (en) Itzuli
Harreman diplomatikoak Ikusi mapa Wikidatan
Zeren kide
Demografia
Biztanleria672.050
Dentsitatea259,84 bizt/km²
Hizkuntza ofizialak
Erabilitako hizkuntzak
Ezkontzeko adinagenero guztiak: 18
Emankortasun-tasa1,55 (2014)
Eskolaratu gabeko umeak5.946 (2019)
Alfabetizazioa% 100 (2018)
Bizi-itxaropena82,29268 (2015)
Giniren koefizientea34,9 (2017)
Giza garapen indizea0,93 (2021)
Ekonomia
BPG nominala62.404.461.274,664 $ (2017)
BPG per capita104.498 $ (2017)
BPG erosketa botere paritarioa64.189.940.522 nazioarteko dolar (2017)
BPG per capita EAPn107.640,559 nazioarteko dolar (2017)
BPGaren hazkuntza erreala4 % (2016)
Erreserbak878.080.634 $ (2017)
Inflazioa2,3 % (2016)
Historia
Sorrera data: 1815
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia+352
ISO 3166-1 alpha-2LU
ISO 3166-1 alpha-3LUX
Ordu eremua
Elektrizitatea230 V. 50 Hz.europar loki eta Schuko
Internet domeinua.lu
luxembourg.public.lu

Luxenburgo edo Luxemburg[1] Europa ipar-mendebaldeko estatu itsasgabe txikia da. Belgikarekin egiten du muga mendebaldean eta iparraldean, Alemaniarekin ekialdean Frantziarekin hegoaldera. Luxenburgoko hiriburua Europar Batasuneko lau hiriburu ofizialetako bat da (Brusela, Frankfurt eta Estrasburgorekin batera), eta Europar Batasuneko Justizia Auzitegiaren egoitza, EBko agintaritza judizial gorena.[2][3] Bere kultura, jendea eta hizkuntzak oso lotuta daude euren mugakideekin, eta horrek kultura frantses eta alemanen nahasketa bihurtzen du. Luxenburgera luxenburgotarren hizkuntza bakarra da, legeak definitzen duen bezala.[4] Luxenburgeraz gain, frantsesa eta alemana gai administratibo eta judizialetan erabiltzen dira; hiru hizkuntzak Luxenburgoko hizkuntza administratibotzat hartzen dira.[4]

2.586 km2rekin Europako estatu subirano txikienetakoa da.[5] 2019an, Luxenburgok 634.730 biztanle zituen, eta, ondorioz, biztanle gutxien dituen Europako herrialdeetako bat zen, baina, populazioaren hazkunde-tasa handiena zuen, alde handiarekin.[6][7] Atzerritarrak Luxenburgoko biztanleriaren ia erdia dira.[8] Monarka konstituzionala duen demokrazia ordezkatzaile gisa, Henrike Duke Handiak zuzentzen du eta munduko dukerri handi subirano bakarra da. Luxenburgo herrialde garatua da, ekonomia aurreratua du eta munduko per capita BPG handienetakoa. Luxenburgo hiria, bere antzinako auzo eta gotorlekuekin, UNESCOren Gizateriaren Ondare izendatu zuten 1994an, gotorleku zabalak eta antzinako hiriak duen babesa dela eta.[9]

Mendeetan zehar, Luxenburgoko hiria eta gotorlekua, garrantzi estrategiko handikoa, Frantziako Erresumaren eta Habsburgotarren lurraldeen artean kokatua, Europako gotorleku ezagunenetako bat izateko eraiki ziren pixkanaka.[10]

Luxenburgo da Europar Batasunaren, Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Antolakundearen, Nazio Batuen, NATOren eta Beneluxen kide sortzaileetako bat.[11][12][13] Luxenburgo, herrialdeko hiriburua eta hiri nagusia, EBko hainbat erakunde eta agentzien egoitza da.[14] Luxenburgok Nazio Batuen Segurtasun Kontseiluan parte hartu zuen 2013. eta 2014. urteetarako, herrialdearen historian lehena izan zena.[15] 2020tik aurrera, Luxenburgoko herritarrek ez zuten bisarik lortu behar 187 herrialde eta lurraldetara iristeko; munduan bosgarren pasaporterik indartsuena da, beraz Luxenburgokoa, Danimarkarekin eta Espainiarekin parekatua.[16]

  1. ↑ 154. araua. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-10-14).
  2. ↑ «Europe :: Luxembourg — The World Factbook - Central Intelligence Agency» www.cia.gov.
  3. ↑ «Decision of the Representatives of the Governments of the Member States on the location of the seats of the institutions (12 December 1992)» Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe.
  4. ↑ a b «Loi du 24 février 1984 sur le régime des langues. - Legilux» legilux.public.lu.
  5. ↑ Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table. Epp.eurostat.ec.europa.eu.
  6. ↑ «La démographie luxembourgeoise en chiffres» Le Portail des Statistiques.
  7. ↑ «Country comparison :: POPULATION growth rate» The World Factbook.
  8. ↑ Krouse, Sarah. (1 January 2018). «Piping Hot Gromperekichelcher, Only if You Pass the Sproochentest» The Wall Street Journal: 1..
  9. ↑ «City of Luxembourg: its Old Quarters and Fortifications» World Heritage List (UNESCO, World Heritage Convention).
  10. ↑ Centre, UNESCO World Heritage. «City of Luxembourg: its Old Quarters and Fortifications» UNESCO World Heritage Centre.
  11. ↑ «European Union | Definition, Purpose, History, & Members» Encyclopedia Britannica.
  12. ↑ Timeline: Luxembourg – A chronology of key events BBC News Online, 9 September 2006. Retrieved 8 October 2006.
  13. ↑ «Luxembourg - Independent Luxembourg» Encyclopedia Britannica.
  14. ↑ «Luxembourg | national capital, Luxembourg» Encyclopedia Britannica.
  15. ↑ «Asselborn's final Security Council meeting» Luxemburger Wort 19 December 2014.
  16. ↑ Global Ranking – Visa Restriction Index 2020. .

Developed by StudentB