Back Mercurius Afrikaans Merkur (Planet) ALS ኣጣርድ Amharic Mercurio (planeta) AN Wōden (tungol) ANG Mekuri ANN बुध ग्रह ANP عطارد Arabic عطارد ARY عطارد ARZ

Merkurio (planeta)

Artikulu hau Merkurio planetari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Merkurio».
Merkurio ☿
Merkurio koloretan, MESSENGER ontziak hartua
Ezaugarri orbitalak[3]
Garaia: J2000
Afelioa
  • 69,816,900 km
  • 0.466 697 UA
Perihelioa
  • 46,001,200 km
  • 0.307 499 UA
  • 57,909,050 km
  • 0.387 098 UA
Eszentrikotasuna0.205 630 [1]
115.88 d[1]
Batezbesteko abiadura orbitala
47.362 km/s[1]
174.796°
Makurdura orbitala
48.331°
Perihelioaren argumentua
29.124°
SateliteakNone
Ezaugarri fisikoak
Batezbesteko erradioa
  • 2439.7±1.0 km[4][5]
  • 0.3829 Lur
Zanpaketa0[5]
Gainazal azalera
  • 7.48×107 km2[4]
  • 0.147 Lur
Bolumena
  • 6.083×1010 km3[4]
  • 0.056 Lur
Masa
  • 3.3022×1023 kg[4]
  • 0.055 Lur
Batezbesteko dentsitatea5.427 g/cm3[4]
Gainazal grabitatea
  • 3.7 m/s²
  • 0.38 g[4]
0.346±0.014
4.25 km/s[4]
Errotazio periodo siderala
  • 58.646 d
  • 1407.5 h[4]
Ekuatoreko errotazio abiadura
10.892 km/h (3.026 m/s)
2.11′ ± 0.1′[6]
Ipar Poloko igoera zuzena
  • 18h 44m 2s
  • 281.01°[1]
Ipar Poloko deklinazioa
61.45°[1]
Albedoa
  • 0.068 (Bond)[7]
  • 0.142 (geom.)[7]
Gainazaleko tenp. min batezbeste max
0°N, 0°W [10] 100 K 340 K 700 K
85°N, 0°W[10] 80 K 200 K 380 K
−2.6[8] - 5.7[1][9]
Diametro angeluarra
4.5–13″[1]
Atmosfera[1]
Gainazaleko presioa
arrastoa
Osaera

Merkurio Eguzki-sistemako planetarik txikiena da, eta Eguzkitik hurbilen dagoena. Bere orbitaren periodoa 87,97 Lurreko egunekoa da, Eguzki-sistema osoko orbitarik laburrena. Erromatar mitologiako Merkurio jainkoaren izena darama, jainkoen mezularia.

Artizarra bezala, Merkurioren orbita Lurraren orbitaren barrutik geratzen da eta, beraz, behe-planeta bat da. Lurretik ikusita, ez da inoiz urruntzen 28º baino gehiago Eguzkitik. Eguzkiarekiko gertutasun honek esan nahi du bakarrik ikusiko dugula ekialdeko edo mendebaldeko ortzi-mugan ilunabarrean edo egunsentiaren aurretik. Momentu horretan izar distiratsu baten itxura izan dezake, baina ez da Artizarra bezain erraza ikusteko. Teleskopio batekin ikusiz gero, planetak faseak erakusten ditu, Ilargiak eta Artizarrak bezala, orbitan Lurrarekiko barnealde erlatiboan murgiltzen denean. Lurretik ikusita, fase horien periodo sinodikoa 116 egunero errepikatzen da.

Merkuriok marea-lotura du Eguzkiarekin, eta bere orbitaren erresonantzia 3:2koa da[11]. Eguzki-sisteman, errotazio modu hori duen planeta bakarra da. Kanpotik ikusita, izar-finko bat izango balitz bezala, bere ardatzaren inguruan hiru aldiz bira egiten du Eguzkiaren inguruan bi bira egiten duen bakoitzean[12]. Eguzkitik begiratuta, orbitaren birarekin batera mugitzen den erreferentzia bat hartuta, ematen du Merkuriok behin baino ez duela biratzen bi urtean behin. Merkurion egongo litzatekeen behatzaile batek, beraz, egunsenti bakarra ikusiko luke bi urtean behin.

Merkurioren ardatzak Eguzki-sistema osoko okerdurarik txikiena du, 1/30 inguru. Bere eszentrikotasuna planeta ezagun guztien artean handiena da[oh 1]; perihelioan Merkurioren distantzia Eguzkiarekiko afelioan duenaren %66a da. Merkurioren gainazalak krater ugari ditu, eta Ilargiaren gainazalaren antza handia du, erakutsiz ez duela izan jarduera geologikorik milaka milioi urtez. Ez du ia atmosferarik beroa mantentzeko, horregatik bere egun eta gauen arteko tenperatura aldaketak Eguzki-sistemako handienak dira: 100 Kelvin inguru (-173 °C) izaten ditu gauean eta 700 K inguru (427 °C) egunean zehar ekuatoreko eskualdetan[13]. Poloak etengabe daude 180 K (-93 °C) tenperaturatik behera. Planetak ez du satelite natural ezagunik.

Bi misio espazialek bisitatu dute Merkurio: Mariner 10 sateliteak bi hegaldi egin zituen, 1974 eta 1975ean; MESSENGER, 2004an espazioratu zena, 4.000 aldiz eman zizkion Merkuriori birak ahalik eta 20015eko apirilaren 30ean erregaia amaitu eta planetaren aurka talka egin zuen arte[14][15].

  1. ↑ a b c d e f g h (Ingelesez) «Mercury Fact Sheet» nssdc.gsfc.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2018-10-06).
  2. ↑ The MeanPlane (Invariable plane) of the Solar System passing through the barycenter. 2009-04-03.
  3. ↑ Chamberlin, Alan. «HORIZONS System» ssd.jpl.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2018-10-06).
  4. ↑ a b c d e f g h (Ingelesez) «Mercury Fact Sheet» nssdc.gsfc.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2018-10-06).
  5. ↑ a b (Ingelesez) Seidelmann, P. Kenneth; Archinal, B. A.; A’hearn, M. F.; Conrad, A.; Consolmagno, G. J.; Hestroffer, D.; Hilton, J. L.; Krasinsky, G. A. et al.. (2007-07-03). «Report of the IAU/IAG Working Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006» Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy 98 (3): 155–180.  doi:10.1007/s10569-007-9072-y. ISSN 0923-2958. (Noiz kontsultatua: 2018-10-06).
  6. ↑ (Ingelesez) Margot, J. L.; Peale, S. J.; Jurgens, R. F.; Slade, M. A.; Holin, I. V.. (2007-05-04). «Large Longitude Libration of Mercury Reveals a Molten Core» Science 316 (5825): 710–714.  doi:10.1126/science.1140514. ISSN 0036-8075. PMID 17478713. (Noiz kontsultatua: 2018-10-06).
  7. ↑ a b Mallama, A. (2002-02). «Photometry of Mercury from SOHO/LASCO and Earth The Phase Function from 2 to 170°» Icarus 155 (2): 253–264.  doi:10.1006/icar.2001.6723. ISSN 0019-1035. (Noiz kontsultatua: 2018-10-06).
  8. ↑ Mallama, A.; Hilton, J.L.. (2018-10). «Computing apparent planetary magnitudes for The Astronomical Almanac» Astronomy and Computing 25: 10–24.  doi:10.1016/j.ascom.2018.08.002. ISSN 2213-1337. (Noiz kontsultatua: 2018-10-06).
  9. ↑ «NASA RP 1349 - Mercury Ephemeris» eclipse.gsfc.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2018-10-06).
  10. ↑ a b Vasavada, A. (1999-10). «Near-Surface Temperatures on Mercury and the Moon and the Stability of Polar Ice Deposits» Icarus 141 (2): 179–193.  doi:10.1006/icar.1999.6175. ISSN 0019-1035. (Noiz kontsultatua: 2018-10-06).
  11. ↑ T., Elkins-Tanton, Linda. (2006). Uranus, Neptune, Pluto, and the outer solar system. Facts on File ISBN 9781438107295. PMC 613206386. (Noiz kontsultatua: 2018-10-07).
  12. ↑ «Orbit / Rotation» sciencenetlinks.com (Noiz kontsultatua: 2018-10-07).
  13. ↑ M. Prockter, Louise. (2005-01-01). «Ice in the solar system» Johns hopkins ApL TechnicAL DigesT 26 (Noiz kontsultatua: 2018-10-07).
  14. ↑ (Ingelesez) «From Mercury orbit, MESSENGER watches a lunar eclipse» www.planetary.org (Noiz kontsultatua: 2018-10-07).
  15. ↑ «Innovative use of pressurant extends MESSENGER's Mercury mission» Astronomy.com (Noiz kontsultatua: 2018-10-07).


Aipuaren errorea: <ref> tags exist for a group named "oh", but no corresponding <references group="oh"/> tag was found

Developed by StudentB