Telebista

Telebista, batzuetan TB gisa laburtua, uhin elektromagnetikoen bidez mugimenduan dauden irudiak eta soinua igortzeko tekniken eta jardueren multzoa da.^[1] Terminoa telebista-aparatu bati edo seinaleen transmisio bitarteko bati erreferentzia egin diezaioke. Telebista masa-hedabide bat da publizitaterako, entretenimendurako, albisteetarako eta kiroletarako.

1920ko hamarkadaren amaieran, telebista modu esperimentalean merkaturatzen hasi zen, baina zenbait urtez garatu ondoren soilik jarri zen kontsumitzaileen esku. Bigarren Mundu Gerraren ondoren, zuri-beltzeko telebistaren forma hobetu bat Erresuma Batuan eta Estatu Batuetan zabaldu zen, eta telebistak etxe, enpresa eta erakundeetan arrunt bihurtu ziren. 1950eko hamarkadan, telebista izan zen iritzi publikoan eragiteko bide nagusia^[2]. 1960ko hamarkadaren erdialdean, koloretako emisioak sartu ziren Estatu Batuetan eta herrialde garatu gehienetan.

Artxiboak biltegiratzeko hainbat baliabide motek, hala nola Betamax eta VHS zintak, LaserDisc-ak, gaitasun handiko disko gogorreko unitateak, CDak, DVDak, flash memoriak, bereizmen handiko HD DVDak eta Blu-ray Disc eta hodeiko bideo digitaleko grabagailuak baimendu dute ikusleek aurrez grabatutako materiala ikusi ahal izatea etxean, euren gustuko ordutegiaren arrazoia. Arrazoi askorengatik, batez ere urrutiko berreskurapenaren erosotasunagatik, telebista eta bideo programazioaren biltegiratzea orain ere hodeian gertatzen da (Netflixen nahieran bideo zerbitzua bezala). 2000ko lehen hamarkadaren amaieran, telebista digitalaren transmisioek nabarmen handitu zuten haien ospea. Beste aurrerapen bat definizio estandarreko telebistatik (SDTV) (576i, 576 bereizmen-lerro elkarri lotuta eta 480i) bereizmen handiko telebistara (HDTV) igarotzea izan zen, bereizmen nabarmen handiagoa ematen baitu. HDTV hainbat formatutan transmiti daiteke: 1080p, 1080i eta 720p. 2010etik, telebista adimendunaren asmakuntzarekin, Internet bidezko telebistak programen eta filmen eskuragarritasuna handitu du, Netflix, Amazon Prime Video, iPlayer eta Hulu bezalako bideo-transmisioko zerbitzuen bidez.

2013an, munduko etxeen %79k telebista zuten^[3]. Aurreko izpi katodikoen hodi-pantailak (CRT) pantaila lauaren teknologia alternatibo trinko eta energetikoki eraginkorrekin ordeztea, hala nola LCDekin (bai fluoreszente atzera-argituekin, bai LEDekin), OLED pantailekin eta plasma-pantailekin, hardwarearen iraultza bat izan zen, 1990eko hamarkadaren amaieran ordenagailu-monitoreekin hasi zena. 2000ko hamarkadan saldutako telebista gehienak pantaila laukoak ziren, batez ere LEDekin. Fabrikatzaile nagusiek iragarri zuten CRT pantailak, DLP pantailak (argiaren prozesamendu digitala), plasma eta baita LCD pantailak ere, 2010eko hamarkadaren erdialdera atzera-argiztapen fluoreszentearekin^[4][5]. Etorkizun hurbilean, LEDak pixkanaka OLEDek ordezkatzea espero da^[6]. Gainera, fabrikatzaile nagusiek gero eta telebista adimendun gehiago ekoitzi zituzten 2010eko hamarkadaren erdialdera^[7][8][9]. Internet eta Web 2.0 funtzio integratuak dituzten telebista adimendunak telebista nagusi bihurtuko ziren 2010eko hamarkadaren amaieran^[10].

Hasieran, telebista-seinaleak lurreko telebista gisa soilik banatzen ziren, potentzia handiko irrati-maiztasuneko telebista-transmisoreak erabiliz seinalea banakako telebista-hargailuei igortzeko. Bestela, telebista-seinaleak kable ardazkidearen edo zuntz optikoaren bidez, satelite-sistemen bidez eta, 2000ko hamarkadatik, Internet bidez banatzen dira. 2000ko hamarkadaren hasiera arte, seinale analogiko gisa transmititzen ziren, baina 2010eko hamarkadaren amaieran mundu osoan telebista digitalerako trantsizioa osatzea espero zen. Telebista estandar batek barne-zirkuitu elektroniko ugari ditu, irrati-difusioko seinaleak jaso eta deskodetzeko sintonizadore bat barne. Sintonizadorerik ez duen bistaratze-gailu bati bideo-monitore deitzen zaio, eta ez telebista.

1. ↑ Euskaltzaindia. Telebista. in: Euskaltzaindiaren Hiztegia..
2. ↑ (Ingelesez) Diggs-Brown, Barbara. (2011-08-12). Cengage Advantage Books: Strategic Public Relations: An Audience-Focused Approach. Cengage Learning ISBN 978-0-534-63706-4. (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).
3. ↑ «TVTechnology: The State of Television, Worldwide» web.archive.org 2015-04-28 (Noiz kontsultatua: 2023-05-08).
4. ↑ «Mitsubishi Drops DLP Displays: Goodbye RPTVs Forever - Article from CE Pro» web.archive.org 2015-03-26 (Noiz kontsultatua: 2023-05-08).
5. ↑ (Ingelesez) published, Marshall Honorof. (2014-10-28). «LG's Exit May Herald End of Plasma TVs» Tom's Guide (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).
6. ↑ «LG Electronics expects the OLED TV market to gradually replace the LED TV market | OLED Info» www.oled-info.com (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).
7. ↑ (Ingelesez) Bohn, Dieter. (2015-01-06). «All of Sony's new smart TVs run on Android TV» The Verge (Noiz kontsultatua: 2023-05-08).
8. ↑ CES 2015: New Samsung Smart TVs Will Be Powered by Tizen OS". Tech Times. 3 January 2015. Retrieved 22 March 2015.
9. ↑ (Ingelesez) Bohn, Dieter. (2015-01-06). «All of Sony's new smart TVs run on Android TV» The Verge (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).
10. ↑ (Ingelesez) Orlin, Jon. (2010-10-24). «Internet TV and The Death of Cable TV, really» TechCrunch (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).