Washington

Beste esanahi batzuen berri izateko, ikus: «Washington (argipena)»

Washington
Ameriketako Estatu Batuak
Administrazioa
Izen ofiziala	Washington, District of Columbia
Estatu burujabe	Ameriketako Estatu Batuak
Barruti federal	Kolunbiako Barrutia
Hiriburua	baliorik ez
Columbiako Barrutiko alkatea	Muriel Bowser (en)
Geografia
Koordenatuak	38°53′42″N 77°02′12″W / 38.895°N 77.0367°W / 38.895; -77.0367
Azalera	177 km²
Mugakideak	Arlingtongo konderria, Alexandria, Prince George's konderria (Maryland), Montgomery konderria, Fairfax konderria, Bethesda eta Silver Spring
Punturik altuena	Fort Reno Park (en)
Demografia
Biztanleria	689.545 (2020ko apirilaren 1a) −16.204 (2019)
Dentsitatea	3.895,73 bizt/km²
Etxebizitzak	288.307
Ordu eremua	Ekialdeko Ordu-eremu, UTC−05:00, UTC−04:00 eta America/New_York (en)
dc.gov

Washington^[1], Columbiako Barrutia, Washington D. C. edo sinpleki D.C. Ameriketako Estatu Batuetako hiriburua da^[2]. Amerikako Iraultzaren ostean sortu zen herrialde berriaren gobernua ezartzeko. George Washington Ameriketako Estatu Batuetako lehen presidentearen eta Aita Fundatzailearen izena darama^[3]. Washington da Washingtoneko eskualde metropolitarraren hiri nagusia, 6.131.977 biztanle dituen eskualdea^[4]. Washington hiriburu politiko garrantzitsua da, AEBko gobernu federalaren egoitza bertan dagoelako. Munduko hiririk bisitatuenen artean dago, urtero 20 milioi turista jasotzen ditu^[5]. Washington berak 693.972 biztanle zituen 2017ko uztailean. Maryland eta Virginiako suburbioetatik datozen eguneroko langileek hiriaren biztanleria milioi batera igotzen dute lan egunetan. Washingtoneko eskualde metropolitarrak 6 milioi biztanle baino gehiago ditu, AEBko 6. eskualde metropolitar estatistikorik handiena.

1790ko uztailaren 16an Residence Act legea sinatu zen, Ekialdeko Kostaldean hiriburua sortzeko baimenarekin, Potomac ibaiaren alboan. Ameriketako Estatu Batuetako konstituzioak Kongresua eta Barrutiaren legepean egongo zen barruti federal baten sorrera baimendu zuen. Maryland eta Virginiak lurraldea eman zuten barruti federala osatzeko, lehendik existitzen ziren Georgetown eta Alexandria herrien lurraldeak ere sartuz. 1791an eratu zen hiriburu nazional gisa. 1846an Kongresuak Virginiak emandako lurraldeak itzuli zituen; 1871an geratzen zen Barrutiaren eremuarentzat gobernu munizipal bakarra sortu zuen.

AEBko gobernu federalaren hiru adarrak Barrutian bertan daude: Ameriketako Estatu Batuetako Kongresua, Presidentea eta Gorte Gorena. Washingtonen ere hainbat monumentu eta museo nazional daude, gehienak National Mall parkearen inguruan. Hiriak 177 enbaxada ditu, eta mundu mailako hainbat elkarteren, sindikatu, gobernuz-besteko erakunde, lobby eta elkarte profesionalen egoitza da.

1973tik aurrera Barrutia 13 kidez osatutako kontseilua eta hautatutako alkate batek zuzentzen du. Hala ere, Kongresuak lege lokalak ezezta ditzake, eta autoritate gorena mantentzen du. D. C.ko herritarrek Ameriketako Estatu Batuetako Ordezkarien Etxean bozka-eskubiderik ez duen hautetsi bat aukeratzen dute, baina ez dute ordezkaritzarik Senatuan. Barrutiak hiru boto elektoral dituzte presidente hauteskundetarako, 1961ean onartutako Ameriketako Estatu Batuetako Konstituzioaren hogeita hamahirugarren emendakinaren arabera.

1. ↑ Euskaltzaindia: 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak.
2. ↑ (Ingelesez) «Introduction: Where Oh Where Should the Capital Be?» WHHA (Noiz kontsultatua: 2018-08-07).
3. ↑ (Ingelesez) «Washington, D.C. History F.A.Q.» The Historical Society of Washington, D.C. (Noiz kontsultatua: 2018-08-07).
4. ↑ (Ingelesez) Division, Population. «Washington-Arlington-Alexandria, DC-VA-MD-WV» www.census.gov (Noiz kontsultatua: 2018-08-07).
5. ↑ «https://www.bizjournals.com/washington/news/2017/05/09/d-c-breaks-another-domestic-tourism-record.html» www.bizjournals.com (Noiz kontsultatua: 2018-08-07).