Back Seep Afrikaans ሳሙና Amharic Sabón AN صابون Arabic صابون ARZ চাবোন Assamese Xabón AST Jawuna Aymara Sabun Azerbaijani Һабын Bashkir
Xaboia garbitzeko eta koipea kentzeko urarekin nahastuta erabiltzen den produktua da[1]. Kimikoki, xaboiak gantz azidoen gatzak dira, alkali bat gantz batekin konbinatzean lortzen dena[1]. Garbiketa eta ikuzketarako surfaktante modura erabiltzen dira normalean, baita ehunak bihurritzeko ere, eta lubrifikatzaileen osagai garrantzitsua dira.
Ikuzketarako xaboiak fabrikatzeko, landare edo animalia jatorriko olioak eta gantzak oso alkalinoak diren disoluzioekin tratatzen dira. Gantzak triglizeridoz (glizerol molekula bati lotutako hiru gantz azido molekulez osatutako elementuez) osaturik daude. Disoluzio alkalinoak (alegia, lixibak) saponifikazio deritzon erreakzio kimikoa eragiten du. Prozesu horretan, triglizeridoen hiru gantz azidoak askatzen dira eta gero alkaliarekin konbinatzen dira, xaboi gordina sortuz. Glizerola askatu egiten da eta xaboiaren azpiproduktu gisa uzten da xaboian bertan, edo garbitu eta berreskuratu egiten da beste erabilera batzuetarako.
Xaboiak koipe lubrifikatzaile askoren osagai nagusiak dira. Lubrifikatzaile horiek kaltzio xaboiz edo litio xaboiz eta olio mineralez osaturik egon ohi dira. Beste xaboi metaliko batzuk ere erabiltzen dira, esaterako aluminioa, sodioa edo horien nahastea dutenak. Xaboien funtzioa lubrifikatzaileen biskositatea handitzea da.