Xenon

Xenona
54 IodoaXenonaZesioa
   
 
54
Xe
 
               
               
                                   
                                   
                                                               
                                                               
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakiaXenona, Xe, 54
Serie kimikoagas nobleak
Taldea, periodoa, orbitala18, 5, p
Masa atomikoa131,293(6) g/mol
Konfigurazio elektronikoa[Kr] 4d10 5s2 5p6
Elektroiak orbitaleko2, 8, 18, 18, 8
Propietate fisikoak
Egoeragasa
Dentsitatea(0 °C, 101,325 kPa) 5,894 g/L
Urtze-puntua(101,325 kPa) 161,4 K
(-111,7 °C, -169,1 °F)
Irakite-puntua(101,325 kPa) 165,03 K
(-108,12 °C, -162,62 °F)
Urtze-entalpia(101,325 kPa) 2,27 kJ·mol−1
Irakite-entalpia(101,325 kPa) 12,64 kJ·mol−1
Bero espezifikoa(25 °C) (101,325 kPa) 20,786 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
T/K 83 92 103 117 137 165
Propietate atomikoak
Kristal-egiturakubikoa, aurpegietan zentratua
Oxidazio-zenbakia(k)0, +1, +2, +4, +6, +8
(gutxitan 0 baino gehiago)
(oxido azido ahula)
Elektronegatibotasuna2,6 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala1.a: 1.170,4 kJ/mol
2.a: 2.046,4 kJ/mol
3.a: 3.099,4 kJ/mol
Erradio atomikoa (kalkulatua)108 pm
Erradio kobalentea130 pm
Van der Waalsen erradioa216 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa(300 K) 5,65x10-3
Soinuaren abiadura1.090 m/s
Isotopo egonkorrenak
Xenonaren isotopoak
iso UN Sd-P D DE (MeV) DP
124Xe %0,095 Xe egonkorra da 70 neutroirekin
125Xe Sintetikoa 16,9 o ε 1,652 125I
126Xe %0,089 Xe egonkorra da 72 neutroirekin
127Xe Sintetikoa 36,345 e ε 0,662 127I
128Xe %1,91 Xe egonkorra da 74 neutroirekin
129Xe %26,4 Xe egonkorra da 75 neutroirekin
130Xe %4,07 Xe egonkorra da 76 neutroirekin
131Xe %21,2 Xe egonkorra da 77 neutroirekin
132Xe %26,9 Xe egonkorra da 78 neutroirekin
133Xe Sintetikoa 5,247 e β 0,427 133Cs
134Xe %10,4 Xe egonkorra da 80 neutroirekin
135Xe Sintetikoa 9,14 o β 1,16 135Cs
136Xe %8,86 Xe egonkorra da 82 neutroirekin

Xenona[1] 54 zenbaki atomikoa duen elementu kimikoa da, Xe ikurraz adierazten dena. Gas nobleen taldekoa da, hau da, 18. taldekoa, zehazki taula periodikoaren eskuinean kokatuta dago, 5. periodoan. Gas kolorge, astun eta usaingabea da. Atmosferan aztarna-elementu gisa ageri da. Aurkitu zen azken gas noble ez-erradiaktiboa da. William Ramsay eta Morris Travers zientzialari britaniarrek aurkitu zuten 1898ko udan, eta «xenon» izena jarri zioten, 'arraro' esan nahi duen grezierazko hitzetik abiatuta.

Nahiz eta normalean ez den erraktiboa, xenonak zenbait erreakzio kimiko jasan ditzake, hala nola xenon hexafluoroplatinatoaren eraketa; konposatu hau gas noble batekin sintetizatu ahal izan den lehen konposatua da.

Naturan xenona bederatzi isotopo egonkorretan ageri da, baina badaude desintegrazio erradioaktiboa jasaten duten beste 40 xenon-isotopo ezegonkor ere. Xenonaren isotopo-ratioak tresna garrantzitsua dira Eguzki-sistemaren hasierako historia ikertzeko. Xenon-135 isotopoa, fisio nuklearraren ondorioz sortzen dena, erreaktore nuklearretan erabiltzen da neutroi-xurgatzaile gisa.

  1. «Elementu kimikoak» Berria Estilo Liburua. .

Developed by StudentB