Zibilizazio

Zibilizazioa, eskuarki, Estatuaren garapena, gizarte-estratifikazioa, urbanizazioa eta berezko hizkuntza mintzatuaz haraindiko komunikazio-sistema sinbolikoak (hau da, idatzizko sistema bat) ezaugarri dituen gizarte konplexu oro da^{[1][2][3][4][5][6][7][8]}. Gizarte horietan, nekazaritza intentsiboa, lan-banaketa konplexua eta hiriak osatzeko populazio aski daude.

Historikoki, zibilizazioa kultura handiago eta aurreratuago gisa ulertu izan da askotan, kultura txikiago eta, ustez, ez hain aurreratuekin kontrastean^{[9][10][11][12]}. Zentzu zabal horretan, zibilizazioa ez dator bat zentralizatu gabeko gizarte tribalekin, artzain nomaden kulturak, gizarte neolitikoak edo ehiztari-biltzaileak barne; hala ere, batzuetan ez dator bat zibilizazioen barruan dauden kulturekin. Zibilizazioak populazio dentsitateko kokaleku antolatuak dira, gizarte-klase hierarkikoetan banatuak, elite nagusi batekin eta hiri- eta landa-populazio menderatuekin, zeinak nekazaritza intentsiboan, meatzaritzan, fabrikazio txikian eta merkataritzan aritzen baitira. Zibilizazioak boterea kontzentratzen du gizakien kontrola naturaren gainerakoengan hedatuz, baita beste gizakiengan ere^[13].

Zibilizazioa, bere etimologiak dioen bezala, herri eta hiriei lotutako kontzeptua da jatorriz. Zibilizazioen lehen agerpena, oro har, Mendebaldeko Asiako Iraultza Neolitikoaren azken faseekin lotuta dago, eta hiri-iraultzaren eta estatuaren eraketaren prozesu azkar samarrarekin amaitzen da, elite gobernatzaile baten agerpenarekin lotutako garapen politikoarekin.

1. ↑ (Ingelesez) Adams, Robert McCormick. The Evolution of Urban Society: Early Mesopotamia and Prehispanic Mexico. Transaction Publishers ISBN 978-0-202-36594-7. (Noiz kontsultatua: 2023-03-09).
2. ↑ (Ingelesez) Haviland, William A.; Prins, Harald E. L.; McBride, Bunny; Walrath, Dana. (2013-03-08). Cultural Anthropology: The Human Challenge. Cengage Learning ISBN 978-1-285-67530-5. (Noiz kontsultatua: 2023-03-09).
3. ↑ Wright, Ronald (2004). A Short History anthropological. [[:en:Special:BookSources/9780887847066|ISBN 9780887847066]].
4. ↑ (Ingelesez) Llobera, Josep R.. (2003). An Invitation to Anthropology: The Structure, Evolution and Cultural Identity of Human Societies. Berghahn Books ISBN 978-1-57181-597-2. (Noiz kontsultatua: 2023-03-09).
5. ↑ (Ingelesez) Fernandez-Armesto, Felipe. (2001-09-14). Civilizations: Culture, Ambition, and the Transformation of Nature. Simon and Schuster ISBN 978-0-7432-1650-0. (Noiz kontsultatua: 2023-03-09).
6. ↑ (Ingelesez) Boyden, Stephen Vickers. (2004). The Biology of Civilisation: Understanding Human Culture as a Force in Nature. UNSW Press ISBN 978-0-86840-766-1. (Noiz kontsultatua: 2023-03-09).
7. ↑ (Ingelesez) zu), Franz Solms-Laubach (Graf. (2007). Nietzsche and Early German and Austrian Sociology. Walter de Gruyter ISBN 978-3-11-018109-8. (Noiz kontsultatua: 2023-03-09).
8. ↑ (Ingelesez) «Children's literature, domestication, and social foundation : narratives of civilization and wilderness | WorldCat.org» www.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2023-03-09).
9. ↑ (Ingelesez) Adams, Robert McCormick. The Evolution of Urban Society: Early Mesopotamia and Prehispanic Mexico. Transaction Publishers ISBN 978-0-202-36594-7. (Noiz kontsultatua: 2023-03-09).
10. ↑ Wright, Ronald (2004). A Short History anthropological. [[:en:Special:BookSources/9780887847066|ISBN 9780887847066]].
11. ↑ (Ingelesez) Llobera, Josep R.. (2003). An Invitation to Anthropology: The Structure, Evolution and Cultural Identity of Human Societies. Berghahn Books ISBN 978-1-57181-597-2. (Noiz kontsultatua: 2023-03-09).
12. ↑ (Ingelesez) Boletsi, Maria. (2013-01-30). Barbarism and Its Discontents. Stanford University Press ISBN 978-0-8047-8537-2. (Noiz kontsultatua: 2023-03-09).
13. ↑ Mann, Michael (1986). The Sources of Social Power. Vol. 1. Cambridge University Press. 34–41. orr.