Folkstelling

In folkstelling of sinsus is it systematysk sammeljen en opslaan fan gegevens oangeande de leden fan in beskate befolking. Yn 'e measte lannen is soks in barren dat mei geregelde tuskenskoften (meastal tsien jier) dien wurdt troch in oerheidsynstânsje belêstge mei it byhâlden fan statistiken yn opdracht fan it nasjonale regear. Yn Nederlân is foar it lêst yn 1971 in folkstelling holden, om't de boargerlike stân hjirre sa goed regele is dat gegevens oer de befolking sûnder sa'n telling ek wol beskikber binne, en om't der yn 'e jierren santich út linkse politike hoeke fûleindich ferset tsjin folkstellings oanwoeks om't dy as in ynbrek op 'e privacy fan 'e Nederlânske boarger sjoen waard.

Yn essinsje giet it by in folkstelling, sa't de namme al seit, om it tellen fan 'e befolking en it fêststellen fan 'e befolkingsgrutte, mar dêrnjonken wurde ornaris ek in stikmannich oare strukturele skaaimerken befrege, wêrûnder âldens, geslacht, boargerlike steat, berop, taal, etnisiteit, godstsjinst en gesinsferbân. Sokke gegevens wurde troch it lânsbestjoer brûkt om it belied foar de takomst op ôf te stimmen. As men bygelyks wit dat de befolking yn tsien jier tiid mei 5% groeit, dan kin men der logyskerwize ek op rekkenje dat der yn sa'n perioade ek 5% mear ferkear op 'e wegen komme sil, en dan kin men de ynfrastruktuer dêr op tariede.

Ien fan 'e ierst beskreaune folkstellings waard neffens de Bibel ferrjochte yn opdracht fan kening David fan Israel (2 Samuël 24:1-17). Yn 'e Romeinske Tiid wiene folkstellings bedoeld om it tal folwoeksen manlju by te hâlden dat oproppen wurde koe foar militêre tsjinst. Wierskynlik de meast ferneamde folkstelling fan alle tiden waard troch de Romeinen om it begjin fan 'e jiertelling hinne holden, en wurdt neamd yn it krystferhaal (yn Lukas 2:1-7):

Yn dy dagen kaam der in beslút ôf fan keizer Augustus om in telling te hâlden fan 'e hiele bewenne wrâld. Dy telling waard foar 't earst holden ûnder lânfâd Quirinius fan Syrje. Allegearre giene se op reis om har ynskriuwe te litten, elk nei syn eigen stêd. Joazef joech him ek op 'en paad, fan Galiléa, út 'e stêd Nazaret, nei Judéa, nei de stêd fan David, om him ynskriuwe te litten mei Marije, syn breid, dy't yn ferwachting wie. Wylst se dêr wiene, wie it safier mei har. Se krige doe har earstlingssoan, bewuolle Him yn doeken en lei Him yn in krêbe, want der wie foar harren gjin plak yn 'e herberge.

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: Notes en References, op dizze side. Commons  Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Census fan Wikimedia Commons.