O alpinismo, ou montañismo, é unha disciplina deportiva que consiste en realizar excursións polas montañas. É tamén o conxunto de técnicas, coñecementos e habilidades orientadas á realización deste obxectivo. O alpinismo é un deporte, pero quen o realizan están convencidos de que, moito máis que iso, é un estilo de vida e de ver o mundo que os arrodea.
O montañismo atópase dividido en doce especialidades: sendeirismo, media montaña, alta montaña, expedicións, escalada deportiva, escalada clásica (subdividida á súa vez en escalada en rocha e escalada en xeo), esquí de travesía, barranquismo, dúatlon en montaña, medio maratón de montaña e maratón de montaña.
O termo montañismo moitas veces se entende como o deporte practicado nas altas montañas, é dicir, o montañismo de altura. Así quen ascende ás montañas se lle chama alpinista e non a quen só practica unha das especialidades mencionadas. Tamén cando se fala dun curso ou manual de montañismo, este enfócase ao excursionismo polas montañas e non a toda a gama de especialidades que se mencionan.