Cachalote

Cachalote Physeter macrocephalus
Cachalote femia coa súa cría Tamaño do cachalote (♂ e ♀) en relación co dun humano
Estado de conservación
Vulnerable[1]
Clasificación científica
Reino: Animalia Filo: Chordata Subfilo: Vertebrata Clase: Mammalia Orde: Cetacea Suborde: Odontoceti Superfamilia: Physeteroidea Familia: Physeteridae Gray, 1821 Xénero: Physeter Linnaeus, 1758 Especie: P. macrocephalus
Nome binomial
Physeter macrocephalus Linnaeus, 1758
Distribución de Physeter macrocephalus
Sinonimia
Physeter catodon Linnaeus, 1758 Physeter australasianus Desmoulins, 1822 Physeter australis Gray, 1846 [2]

O cachalote^[3] (Physeter macrocephalus, Linnaeus, 1758), é un cetáceo odontoceto da superfamilia dos fiseteroideos, e o único integrante da familia dos fisetéridos. Trátase do máis grande dos cetáceos con dentes.^[4]

Ríos Panisse só atopou a denominación cachalote na enquisa que realizou en toda a costa galega, sendo este nome recollido por ela en Panxón, Bouzas, Cangas, Portonovo, Cambados, Escarabote, Malpica, Mugardos, Espasante, Bares, Viveiro, Foz, Ribadeo, Noia, Sardiñeiro, Lira, Abelleira, Rianxo, Carril, Portosín, As Figueiras, Ézaro, Muxía, Camariñas, Corme, Caión, Mera, Pontedeume, Mogor, Rinlo, Miño, Sada, Laxe, Muros, Ribeira, Vilanova de Arousa, A Guarda, Bueu, San Ciprián e Cedeira.^[5]

A única sinonimia, en galego, que se coñece é o nome de cabrote, que cita Penas Patiño, pero sen localizar.

O dicionario etimolóxico de Corominas afirma que se trata dunha palabra de orixe incerta, e suxire que vén do latín vulgar cappula, plural de cappulum, empuñadura de espada. Outra hipótese é que derive do francés arcaico dente, similar a cachau en gascón; Fernández Casado propón a orixe no vasco cachau, grandes dentes. Non se pode deixar de observar a relación con cachola, termo coloquial usado para designar a cabeza ^[6]. O nome en inglés, sperm whale, é unha contracción de spermaceti whale (balea de esperma). Esta substancia que se extraía da cabeza do animal foi chamada esperma pola súa semellanza co líquido seminal e, de feito, críase que se trataba realmente do esperma do cachalote.

O nome científico é descritivo. Procede do grego φυσάω physáō, "soprar", termo utilizado por Aristóteles para designar as vías respiratorias dos cetáceos, e o nome específico, macrocephalus, alude ó desproporcionado tamaño da cabeza. Canto ó sinónimo catodon, este vén do grego κατά katá, "abaixo", e οδούσ, οδόντοσ odoús, odóntos, "dente", e indica a presenza de dentes só na mandíbula inferior.

1. ↑ Taylor, B.L., Baird, R., Barlow, J., Dawson, S.M., Ford, J., Mead, J.G., Notarbartolo di Sciara, G., Wade, P. & Pitman, R.L. (2008). "Physeter macrocephalus". Lista Vermella da IUCN de Especies en Perigo (en inglés). IUCN 2008. Consultado o 7 de outubro de 2008. 
2. ↑ Physeter macrocephalus Linnaeus, 1758 no ITIS.
3. ↑ "cachalote no dicionario da RAG". Arquivado dende o orixinal o 22 de xullo de 2013. Consultado o 21 de agosto de 2013. 
4. ↑ DÍAZ D'A SILVA & CARTELLE 2007, p. 108.
5. ↑ RÍOS PANISSE 1983, p. 14.
6. ↑ Antón Santamarina dá, na obra de Ríos Panisse, a seguinte etimoloxía: "Seguramente derivado del gall. cachola 'cabeza', por lo prominente de ésta, como indica incluso su denominación científica".