Aprika | |
---|---|
Kalawa | 30,221,532 km2 (11,668,599 sq mi), Maika-2 |
Populasion | 1.1 bilion[1] (2013, Maika-2) |
Densidad ti populasion | 30.51/km2 (agarup a 80/sq mi) |
Nagan dagiti umili | Aprikano, Taga-Aprika |
Pagpagilian | 54 (ken 2 a nasuppiatan) (listaan ti pagpagilian) |
Agkamkammatalek |
Akin-uneg (4) |
Sasao | Listaan dagiti pagsasao |
Dagiti sona ti oras | UTC-1 aginggana ti UTC+4 |
Dagiti kadakkelan a siudad | Listaan dagiti metropolitano a lugar idiay Aprika Listaan dagiti siudad idiay Aprika Lagos Cairo Kinshasa-Brazzaville Kalatakan a Johannesburg Mogadishu Khartoum-Omdurman Dar es Salaam Alexandria Abidjan Casablanca |
Ti Aprika ket ti maikadua a kadakkelan ken ken ti maikadua a kaaduan ti populasion a kontinente iti lubong. Iti agarup a 30.2 riwriw km2 (11.7 riwriw sq mi) ken mairaman dagiti asideg nga isla, daytoy ket sakupenna ti innem a porsiento iti dagup a kalawa ti rabaw ti Daga ken 20.4 porsiento iti dagup a kalawa ti daga.[2] Daytoy ket addaan kadagiti 1.1 bilion a tattao manipud idi 2013, daytoy ket kadagupan iti agarup a 15% iti populasion ti tao iti lubong.[1] Ti kontinente ket napalikmutan babaen ti Baybay Mediteraneo iti amianan, ti Kanal Suez ken ti Baybay Nalabbasit iti igid ti Peninsula Sinai iti amianan a daya, ti Taaw Indiano iti abagatan a daya, ken ti Taaw Atlantiko iti laud. Ti kontinente ket iramanna ti Madagascar ken dagiti nadumaduma a purpuro. Daytoy ket addaan kadagiti 54 napno a nabigbigan a naturay nga estado ("pagpagilian"), siam a terteritorio ken dagiti dua a de facto a nawaya nga estado nga addaan iti limitado wenno awan pannakabigbig.[3]
Ti populasion ti Aprika ket isu ti kaubingan kadagiti amin a kontinente; 50% kadagiti Aprikano ket agtawen ti 19 wenno ub-ubing.[4]
Ti Arhelia ket ti kadakelan a pagilian ti Aprika babaen ti kalawa, ken ti Nigeria ket ti kadakkelan babaen ti populasion. Ti Aprika, a naisangayan ti sentral nga Akindaya nga Aprika, ket kaaduan a naaw-awat a kas ti lugar a taudan dagiti tatttao ken ti klado ti Hominidae (dagiti nalatak a bakes), a kas naebidensiaan babaen dagiti kasapaan a hominidae ken dagiti taudanda, ken dagiti pay naud-udi a napetsaanen iti agarup a pito a riwriw a tawtawen ti napalabas, a mairaman ti Sahelanthropus tchadensis, Australopithecus africanus, A. afarensis, Homo erectus, H. habilis ken H. ergaster – a dagiti kasapaan a Homo sapiens (moderno a tao) ket nabirukan idiay Etiopia ken napetsaan idi agarup a 200,000 a tawtawen ti napalabas.[5] Ti Aprika ket sakkawenna ti ekuador ken sakupenna dagiti nadumaduma a luglugar ti klima; daytoy laeng ti kontinente a gumay-at manipud iti akin-amianan a temperado aginggana dagiti akin-abagatan a temperado a sona.[6]