Back Виетнам Abkhazian Wat Tunong ACE Вьетнам ADY Viëtnam Afrikaans Vietnam ALS ቬት ናም Amharic Vietnam AMI Vietnam AN Fietnam ANG वियतनाम ANP
Nagsasabtan: 16°10′N 107°50′E / 16.167°N 107.833°E
Sosialista a Republika ti Bietnam Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam | |
|---|---|
 Wagayway
 Kayarigan
| |
| Napili a pagsasao: Độc lập – Tự do – Hạnh phúc "Panagwaywayas – Wayawaya – Kinaragsak" | |
| Nailian a kanta: "Tiến Quân Ca" "Martsa ti Buyot" (umuna aberso) | |
![Lokasion ti Bietnam (berde) idiay ASEAN (kolordapo) — [Leyenda]](view_html.php?sq=engine&lang=ilo&q=Papeles:Location_Vietnam_ASEAN.svg) | |
| Kapitolio | Hanoi 21°2′N 105°51′E / 21.033°N 105.850°E |
| Kadakkelan a siudad | Siudad ti Ho Chi Minh |
| Opisial a sasao | Bietnamis |
| Dagiti Opisal a sinuratan | Alpabeto a Bietnamis |
| Nagan dagiti umili | Bietnamis |
| Gobierno | Nominal a Marxista–Leninista nga agmaymaysa a partido nga estado |
| Nguyễn Phú Trọng | |
| Võ Thị Ánh Xuân | |
| Phạm Minh Chính | |
| Vương Đình Huệ | |
| Nguyễn Hòa Bình | |
| Lehislatura | Nailian nga Asemblia |
| Panakabangon | |
| 938 | |
| 2 Septiembre 1945 | |
| 2 Hulio 1976[1] | |
| 15 Abril 1992 | |
| Kalawa | |
• Dagup | 331,210 km2 (127,880 sq mi) (Maika-65) |
• Danum (%) | 6.4[2] |
| Populasion | |
• Senso idi 2019 | 96,208,984[3] (Maika-16) |
• Densidad | 295.0/km2 (764.0/sq mi) (Maika-29) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2012 |
• Dagup | $320.874 bilion[4] |
• Tunggal maysa a tao | $3,549[4] |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2012 |
• Dagup | $135.411 bilion[4] |
• Tunggal maysa a tao | $1,498[4] |
| Gini (2008) | 35.6[5] kalalainganna |
| HDI (2013) |  0.638[6]kalalainganna · Maika-121 |
| Kuarta | đồng (₫)[7] (VND) |
| Sona ti oras | UTC+7 (ICT (Oras ti Indotsina) UTC+7) |
• Kalgaw (DST) | UTC+7 (No DST) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | 84 |
| TLD ti internet | .vn |
 Mapa ti Indotsina a Peninsula, a mangipakpakita ti Bietnam ken dagiti kaarrubana | |
| |
Ti Bietnam (/ˌvjɛtˈnɑːm/ (
dengngen), /ˌvjɛtˈnæm/), opisial a ti Sosialista a Republika ti Bietnam (Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (listen)), ket isu ti akindaya unay a pagilian iti Peninsula ti Indotsina a Peninsula iti Abagatan a daya nga Asia. Addaan daytoy iti nakarkulo a 87.8 a riwriw nga agtataeng manipud idi 2011, daytoy ti maika-13 a kaaduan ti populasion a pagilian iti lubong, ken ti maika-8 a kaaduan ti populasion a pagilian iti Asia. Ti nagan ti Bietnam ket maipatarus a kas ti "Abagatan a Biet", ken opisial a naampon idi 1945. Ti pagilian ket nabeddengan babaen ti Tsina iti amianan, ti Laos iti amianan a laud, ti Cambodia iti abagatan a laud, ken ti Baybay Abagatan Tsina iti daya.[8] Ti siudad a kapitoliona ket ti Hanoi manipud idi naikaykaysa iti Amianan ken Abagatan a Bietnam idi 1976.
Dagiti Bietnamis ket nagbalinda a nawaya manipud iti Imperial a Tsina idi 938 AD, kalpasan ti Gubat ti Karayan Bạch Đằng. Dagiti nagsasaruno a Bietnamis a naarian a dinastia ket rimmang-ay idi ti pagilian ket heograpiko ken politikal a nagpadakkel iti Abagatan a daya nga Asia, aginggana idi ti Peninsula ti Indotsina ket nakolonisado babaen ti Pransia idi tengnga ti maika-19 a siglo. Ti Umuna a Gubat ti Indotsina ket dimtengan ti pannakaiturong ti pannakapapanaw dagiti Pranses idi 1954, a nakaibatbatian ti politiko a pannakabingbingay ti dua nga estado ti Bietnam, ti Amianan ken Abagatan a Bietnam. Ti suppiat a nagbaetan dagitoy dua a bangir ket kimmaro, nga adda dagiti adu a gangganaet a pannakibibiang, idi las-ud ti Bietnam a Gubat, a nagpatinggaan ti panagballigi ti Amianan a Bietnam idi 1975.
Ti Bietnam idin ket naipagkaykaysa babaen ti maysa a Komunista a gobierno, ngem daytoy ket politikal a naisinsina ken pimmanglaw. Idi 1986, ti gobierno ket nangirugi ti serye kadagiti ekonomiko ken politikal a reporma, a nagirugian ti dalan a pannakaikaduaan ti Bietnam kadagiti ekonomia iti lubong.[9] Babaen idi 2000, daytoy ket nakaipatakderen kadagiti kaaduan a diplomatiko a pannakibiang kadagiti pagilian. Ti panagpadakkel ti ekomnomiana ket maysa kadagiti kangatuan iti lubong manipud idi 2000,[9] ken segun ti Citigroup, agtultuloyto iti kastoy nga idadakkel. Ti Bietnam ket addaan iti kangatuan a Gapuanan a Pagsurotan ti Sangalubongan a Panagpadakkel kadagiti 11 a kangrunaan nga ekonomia,[10] ken dagiti nagballigi a panagrepormana ti ekonomia ken ti pannakitiponna ti Organisasion ti Sangalubongan a Komersio idi 2007. Nupay kasta, ti pagilian ket agtultuloy nga agsagsagaba kadagiti nangato nga agpang ti inekualida ti matgedan, dagiti adu a paggiddiatan ti panagaywan ti salun-at a probision, ken dagiti saan a nasayaat a ekualidad ti henero.[11][12][13][14][15]
- ^ Robbers, Gerhard, ed. (2007). Encyclopedia of World Constitutions [Ensiklopedia dagiti Batay-Linteg iti Lubong] (iti Ingles). Infobase Publishing. p. 1021. ISBN 978-0-8160-6078-8.
- ^ "Vietnam Geography Profile 2011". Index Mundi (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-01-10. Naala idi 19 Disiembre 2011.
- ^ Tổng cục Thống kê / General Statistics Office of Vietnam (2020). Kết quả toàn bộ Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019 / Completed Results of the 2019 Viet Nam Population and Housing Census (PDF) (iti Bietnamis ken Ingles). Nhà xuất bản Thống kê / Statistical Publishing House. ISBN 978-604-75-1532-5.
- ^ a b c d "Vietnam" [Bietnam]. International Monetary Fund (iti Ingles). Abril 2012. Naala idi 26 Septiembre 2012.
- ^ "Gini Index". World Bank (iti Ingles). Naala idi 29 Marso 2013.
- ^ United Nations Development Programme (2014). "2014 Human Development Report Summary" (PDF) (iti Ingles). pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.
- ^ "Socialist Republic of Vietnam – Vietnam" [Sosialista a Republika ti Bietnam – Vietnam]. travelsradiate.com (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-05-10. Naala idi 6 Agosto 2011.
- ^ Ti Baybaya Abagatan Tsina ket naibagbaga idiay Bietnam a kas ti Baybay Daya (Biển Đông).
- ^ a b "Vietnam's New-Look Economy" [Ti Baro a Kita ti Ekonomia ti Bietnam]. BBC News (iti Ingles). 18 Oktubre 2004.
- ^ Weisenthal, Joe (22 Pebrero 2011). "Forget the BRICS: Citi's Willem Buiter Presents the 11 "3G" Countries that Will Win the Future". Business Insider (iti Ingles). Naala idi 6 Agosto 2011.
- ^ Mekong Economics (2005). Vietnam Inequality Report 2005 [Reporta ti Inekualidad ti Bietnam 2005] (PDF) (Reporta).
- ^ "Distribution of Family Income – Gini Index" [Pannakaiwarwaras ti Matgedan ti Pamilia – Gini a Pagsurotan]. The World Factbook (iti Ingles). Central Intelligence Agency. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-01-03. Naala idi 27 Nobiembre 2011.
- ^ Wagstaff, Adam; van Doorslaer, Eddy; Watanabe, Naoko (2003). "On Decomposing the Causes of Health Sector Inequalities with an Application to Malnutrition Inequalities in Vietnam" [Iti Pannakalungsot dagiti Gapuanan ti Inekualidad ti Sektor ti Salun-at nga Adda ti Pakaipakatan ti Inekualidad ti Malnutrision idiay Bietnam]. Journal of Econometrics (iti Ingles). 112 (1): 207–223. doi:10.1016/S0304-4076(02)00161-6.
- ^ Goodkind, D. (1995). "Rising Gender Inequality in Vietnam Since Reunification". Pacific Affairs (iti Ingles). 68 (3): 342–359. doi:10.2307/2761129.
- ^ Gallup, John Luke (2002). "The Wage Labor Market and Inequality in Viet Nam in the 1990s" [Ti Paglakuan a Matgedan ti Obra ken Inekulidad idiay Bietnam idi Tatwtawen ti 1990]. The World Bank (iti Ingles). Policy Research Working Paper Series 2896. Naala idi 7 Nobiembre 2010.