Es-estado ti Andes

Ti Es-estado ti Andes ket grupo dagiti pagilian ti Abagatan nga Amerika a naipalawag babaen ti pannakibinningay ti sapasap a heograpia (ti kabambantayan ti Andes wenno kultura a kas ti Pagsasao a Quechua ken Luto ti Andes a kangrunaan a naiwaras idi las-ud ti panawen ti Imperio ti Inca, ngem idi pay sakbay ken kalpasanna.

Iti politikal a panangisao, ti Arhentina ken Chile ket kkadawyan a saan a naikeddeng a paset ti Es-estado ti Andes gapu ta awananda iti napigsa a patneng a tawid ti Andes, gapu ta dagitoy ket kultural a maipaturong iti Europa, ken gapu ta dagitoy ket saan a kamemng ti Pagpagilian ti Komunidad ti Andes (a ti Venezuela ket agdama a pumanpanaw).

Ti Andes ket sakupenna ti akinlaud a paset ti Abagatan nga Amerika, ken gumay-at kadagiti sumaganad a pagilian:

•  Colombia
•  Venezuela
•  Ecuador
•  Peru
•  Bolivia
•  Arhentina (saan a naikeddenga -heopolitiko- a maysa nga Estado ti Andes)
•  Chile (saan a naikeddenga -heopolitiko- a maysa nga Estado ti Andes)

No maigrupo kas "ti es-estado ti Andes", ti panangiyunay-unay ket ti kabambantayan a rehion dagitoy a pagilian. Kas pagarigane, ti pampas ti Arhentina ket saan a paset ti rehion ti Andes, ngem ti akinlaud nga Arhentina ket paset ti rehion ti Andes, ken addaan iti kultural a pangtultuloy kadagiti kaarrubana iti Andes. Ti Venezuela, Colombia, Peru, Ecuador, ken Bolivia ket paset dagitoy ti Komunidad ti Andes (ti grupo ti panagtagilako), krnti tunggal maysa ket aglaon iti Katuduan a bakir ti Amasona ken dagiti taga-Amasona nga indihenio a tattao ken dagiti banbantay ti Andes.