Back Филиппин Abkhazian Filipina ACE Filippyne Afrikaans Philippinen ALS ፊሊፒንስ Amharic Philippines AMI Filipinas AN Filippinīega ANG फिलीपींस ANP الفلبين Arabic

Filipinas

Nagsasabtan: 13°N 122°E / 13°N 122°E / 13; 122

Republika ti Filipinas
    • Republika ng Pilipinas
    • Republic of the Philippines
Napili a pagsasao: 
"Maka-Diyos, Maka-Tao, Makakalikasan at Makabansa"[1]
"Para iti Dios, Tattao, Katutubo, ken Pagilian"
Nailian a kanta: Lupang Hinirang
Napili a Daga

Nalatak a Selio
Dakilang Sagisag ng Pilipinas  (Filipino)
Nalatak a Selio ti Filipinas
Lokasion ti Filipinas
Lokasion ti Filipinas
KapitolioManilaa
14°35′N 120°58′E / 14.583°N 120.967°E / 14.583; 120.967
Kadakkelan a siudadSiudad ti Quezon
14°38′N 121°02′E / 14.633°N 121.033°E / 14.633; 121.033
Opisial a sasao
Mabigbig a rehional a sasao
Pagpilian a pagsasaob
Grupgrupo ti etniko
(2015)
Nagan dagiti umiliFilipino (lalaki, neutral)
Filipina (babai)

Pinoy (lokal nga awag iti lalaki)
Pinay (lokal nga awag iti babai)

Philippine (Ingles)
GobiernoUnitario a presidensial a batay-linteg a republika
Bongbong Marcos
Sara Duterte
Juan Miguel Zubiri
Martin Romualdez
Alexander Gesmundo
LehislaturaKongreso
• Akinngato a kamara
Senado
• Akinbaba a kamara
Kamara dagiti Pannakabagi
Pannakabangon ti Republika
Hunio 12, 1898
Enero 21, 1899
Disiembre 10, 1898
Marso 24, 1934
Hulio 4, 1946
Pebrero 2, 1987
Kalawa
• Dagup
300,000 km2 (120,000 sq mi) (Maika-72)
• Danum (%)
0.61[3] (akin-uneg a dandanum)
• Daga
298,170 km2 (115,120 sq mi)
Populasion
• Senso idi 2020
increase 109,035,343[4]
• Densidad
336/km2 (870.2/sq mi) (Maika-47)
GDP (PPP)Karkulo idi 2021
• Dagup
increase $1 trilion[5] (Maika-29)
• Tunggal maysa a tao
increase $9,061[5] (Maika-115)
GDP (nominal)Karkulo idi 2021
• Dagup
increase $402.638 bilion[5] (Maika-32)
• Tunggal maysa a tao
increase $3,646[5] (Maika-118)
Gini (2018)positive decrease 42.3[6]
kalalainganna · Maika-44
HDI (2019)increase 0.718[7]
nangato · Maika-107
KuartaPisos (Filipino: piso) (₱) (PHP)
Sona ti orasUTC+8 (PST)
• Kalgaw (DST)
UTC+8 (saan a mapalpaliiw)
Pormat ti petsa
  • bb-aa-tttt
  • aa-bb-tttt
Pagmanehuankanawan[8]
Kodigo ti panagtawag+63
Kodigo ti ISO 3166PH
TLD ti internet.ph
  1. ^ Bayat a ti maitutop a Manila ket naidesignado a kas ti nailian a kapitolio, ti sibubukel a Metro Manila ket naikeddeng a kas ti tugaw ti gobierno.[9]
  2. ^ Ibagbaga ti Batya-linteg ti Filipinas ti 1987 a ti "Espaniol ken Arabiko ket maipatal-o a kas boluntario ken pagpilian."[10]
  3. ^ Inrangarang dagiti rebolusionario a Filipino ti wayawaya manipud iti Espania idi Hunio 12, 1898, ngem inted ti Espania ti is-isla iti Estados Unidos para iti $20 a riwriw iti Tulag ti Paris idi Disiembre 10, 1898 a kanungpalan a nakaiturongan ti Gubat ti Filipino–Amerikano.
  4. ^ Binigbigen ti Estados Unidos iti Amerika ti wayawaya ti Filipinas idi Hulio 4, 1946, babaen ti Tulag ti Manila.[11] Napili daytoy a petsa gapu ta maitunos iti Aldaw ti Wayawaya, a napalpaliiw idiay Filipinas a kas ti Aldaw ti Wayawaya aginggana idi Mayo 12, 1962, idi ni Presidente Diosdado Macapagal ket nagited ti Proklamasion ti Presidente Blng. 28, ken nagipan daytoy iti Hunio 12, ti petsa ti proklamasion ni Emilio Aguinaldo.[12]
  5. ^ Iti pakaitunosan iti artikulo 11 ti Bilin ti Rebolusionario a Gobierno ti Hunio 23, 1898, nagpili ti Kongreso ti Malolos ti komision tapno mairugi ti burador ti batay-linteg idi Septiembre 17, 1898. Ti komision ket buklen da Hipólito Magsalin, Basilio Teodoro, José Albert, Joaquín González, Gregorio Araneta, Pablo Ocampo, Aguedo Velarde, Higinio Benitez, Tomás del Rosario, José Alejandrino, Alberto Barretto, José Ma. de la Viña, José Luna, Antonio Luna, Mariano Abella, Juan Manday, Felipe Calderón, Arsenio Cruz ken Felipe Buencamino.[13]

Ti Filipinas (Filipino: Pilipinas [ˌpɪlɪˈpinɐs]; Ingles: Philippines), opisial a ti Republika ti Filipinas (Filipino: Republika ng Pilipinas; Ingles: Republic of the Philippines), ket ti naturay a pagilian nga isla idiay Abagatan a daya nga Asia a mabirukan idiay akinlaud a Taaw Pasipiko. Daytoy ket buklen dagiti agarup a 7,641 nga isla[14] a naikategoria iti dakkel a sakup babaen dagiti tallo a nangruna a pannakabingbingay ti heograpia manipud iti amianan aginggana iti abagatan: ti Luzon, Visayas, ken Mindanao. Ti kapitolio a siudad ti Filipinas ket ti Manila ken ti kaaduan ti populasion a siudad ket ti Siudad ti Quezon, isuda a dua ket parte ti Metro Manila.[15]

Ti lugar ti Filipinas iti Singsing ti Apuy ti Pasipiko ken ti kaasidegna iti ekuador ket pakaaramidan ti Filipinas a kanayon a makasanay kadagiti gingined ken dagiti bagio, ngem mangited pay daytoy kadagiti adu a masna a rekurso ken maysa kadagiti kalatakan a biodibersidad. Ti Filipinas ket addaan iti agarup a kalawa iti 300,000 kuadrado kilometro (115,831 sq mi),[16] ken ti populasion iti ad-adu ngem 100 a riwriw nga addaan iti naparpardas nga iya-adu ngem iti ania man a pagilian iti daya nga Asia.[17][18] Daytoy ti maikapito a kaaduan ti populasion a pagilian idiay Asia ken ti maika-12 a kaaduan ti populasion a pagilian iti lubong. Mainayon pay dagiti 12 a riwriw a Filipino nga agnanaed iti ballasiw-taaw, ken mangbukel daytoy iti maysa a kadakkelan a diaspora iti lubong. Adu met dagiti nadumaduma nga etnisidad ken kultura a mabirukan iti amin a paset ti is-isla. Kadagiti prehistoriko a panawen, dagiti Negrito ket isuda idi dagiti immun-una a nangtagtagitao ti purpuro. Isuda ket sinaruno dagiti nagsasaruno nga allon dagiti tattao nga Austronesio.[19] Napasamak pay dagiti pannakisukat kadagiti Insik, Malayo, Indiano, ken dagiti estado ti Islam. Kalpasanna, dagiti nadumaduma a pagilian ket nabangonda idi babaen ti turay dagiti Datu, Raha, dagiti Sultan wenno dagiti Lakan.

Ti isasangpet ni Ferdinand Magellan idiay Homonhon, Daya a Samar idi 1521 ket isu ti nangmarka ti rugi ti kolonisasion ti Espania. Idi 1543, ni Ruy López de Villalobos ti Espaniol nga eksplorador ket ninagananna ti purpuro iti Las Islas Filipinas a kas pammadayaw ken ni Felipe II ti Espania. Iti met isasangpet ni Miguel López de Legazpi manipud iti Siudad ti Mehiko, idi 1565, nabangon ti immuna a pagtaengan ti Espania iti purpuro.[20] Ti Filipinas ket nagbalin a parte ti Imperio nga Espaniol para kadagiti ad-adu ngem 300 a tawen. Daytoy ket nagresultaan ti kaaduan a relihion iti Romano Katolisismo. Iti las-ud iti daytoy a panawen, ti Manila ket nagbalin nga akinlaud a sentro ti trans-Pasipiko a panagtagilako ken nangisilpo ti Asia iti Acapulco iti Kaamerikaan babaen ti panagusar kadagiti galeon ti Manila.[21]

Idi met nasukatanen ti maika-19 a siglo iti maika-20, sinaruno dayta ti napardas a panagsasaruno ti Rebolusion ti Filipinas, ken nangrugian daytoy ti saan a napaut nga Umuna a Republika ti Filipinas, sinaruno met ti narungsot a Gubat ti Filipino–Amerikano a panagrukma babaen ti puersa ti militar ti Estados Unidos.[22] Malaksid pay manipud iti paset ti panawen ti panangsakup ti Hapon, nangitalinaay iti panagturay ti Estados Unidos kadagiti isla aginggana idi kalapsan ti Sangalubongan a Gubat II, ti Filipinas ket nabigbigan a kas maysa a nawaya a pagilian. Manipud idin, ti Filipinas ket nasansan ng addaan iti nariro a sanay iti demokrasia, a nakairamanan ti pannakatuang ti di naranggas a rebolusion.[23]

Ti adu a populasion ti pagilian ken ti makapataud nga ekonomia ket isu ti nakaituronganna a maidasig a kas agpakatengnga a bileg. Daytoy ket miembro a nagpundar iti Nagkaykaysa a Pagpagilian, Gunglo ti Komersio ti Lubong, Gunglo ti Pagpagilian ti Abagatan a daya nga Asia, ti forum ti Pagtitinnulongan ti Ekonomia ti Asia-Pasipiko, ken ti East Asia Summit. Daytoy ket mangsangaili pay dagiti kuartel ti Banko ti Panagparang-ay ti Asia.[24] Ti Filipinas ket naikeddeng a kas maysa a rumrummuar a pagtagilakuan ken ti baro nga industrialisado a pagilian,[25] nga addaan iti maysa nga agbalbaliw nga ekonomia manipud iti maysa a naibatay iti agrikultura a mapmapan iti ad-adu kadagiti serbisio ken panagpataud.[26]

  1. ^ "Republic act no. 8491". Republic of the Philippines. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2014-03-08. Naala idi Marso 8, 2014.
  2. ^ Biddut ti dakamat: Imbalido nga etiketa ti <ref> ; awan ti teksto a naited para kadagiti ref a nanaganan ti 7 mother languages
  3. ^ "East & Southeast Asia :: Philippines". The World Factbook. Washington, DC: Central Intelligence Agency. Oktubre 28, 2009. Naala idi Nobiembre 7, 2009.
  4. ^ "2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President". Philippine Statistics Authority.
  5. ^ a b c d "World Economic Outlook database: April 2021". International Monetary Fund. Abril 2021. Naala idi Abril 6, 2021.
  6. ^ "Gini Index". World Bank. Naala idi Marso 2, 2011.
  7. ^ "Human Development Report 2020" (PDF) (iti Ingles). United Nations Development Programme. Disiembre 15, 2020. Naala idi Disiembre 15, 2020.
  8. ^ Lucas, Brian (Agosto 2005). "Which side of the road do they drive on?". Naala idi Pebrero 22, 2009.
  9. ^ "Presidential Decree No. 940, s. 1976". Manila: Malacanang. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-04-09. Naala idi Abril 4, 2015.
  10. ^ Biddut ti dakamat: Imbalido nga etiketa ti <ref> ; awan ti teksto a naited para kadagiti ref a nanaganan ti OfficialLang
  11. ^ Treaty of General Relations Between the United States of America and the Republic of the Philippines. Signed at Manila, on 4 July 1946 (PDF), United Nations, naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi Hulio 23, 2011, naala idi Disiembre 10, 2007
  12. ^ "Republic of the Philippines Independence Day". Washington, D.C.: United States State Department. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-09-15. Naala idi Hulio 30, 2015.
  13. ^ Calderón, Felipe (1907). Mis memorias sobre la revolución filipina: Segunda etapa, (1898 á 1901). Manila: Imp. de El Renacimiento. pp. 234, 235, appendix, pp. 5–10.
  14. ^ "More islands, more fun in PH". CNN Philippines. Pebrero 20, 2016. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2018-10-07. Naala idi Pebrero 20, 2016.
  15. ^ "Metro Manila Official Website". mmda.gov.ph. Naala idi Disiembre 17, 2015.
  16. ^ "Geoba.se: Gazetteer – The World – Top 100+ Countries by Area – Top 100+ By Country ()". geoba.se. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-06-23. Naala idi Disiembre 17, 2015.
  17. ^ "Philippines joyous as baby Chonalyn's arrival means population hits 100m". the Guardian. 27 Hulio 2014.
  18. ^ "Philippine population officially hits 100 million". Rappler.
  19. ^ "A Lexicostatistical Classification of the Austronesian Languages". Internationald Journal of American Linguistics, Memoir. 19: 38–46. 1965.
  20. ^ "History of Cebu". Cebu City Tour. 17 Mayo 2012. Naala idi Pebrero 22, 2013.
  21. ^ Kane, Herb Kawainui (1996). "The Manila Galleons". Iti Bob Dye (ed.). Hawaiʻ Chronicles: Island History from the Pages of Honolulu Magazine. Vol. I. Honolulu: University of Hawaii Press. pp. 25–32. ISBN 0-8248-1829-6.
  22. ^ Biddut ti dakamat: Imbalido nga etiketa ti <ref> ; awan ti teksto a naited para kadagiti ref a nanaganan ti Constantino1975
  23. ^ "The Original People Power Revolution". QUARTET p. 77. Naala idi Pebrero 28, 2008.
  24. ^ admin. "Departments and Offices". Asian Development Bank. Asian Development Bank. Naala idi 2015-11-26.
  25. ^ "The N-11: More Than an Acronym – Goldman Sachs" (PDF). Naiyarkibo (PDF) manipud iti kasisigud idi 2011-07-19. Naala idi 2011-07-19.
  26. ^ CIA World Factbook, Philippines Naiyarkibo 2015-07-19 iti Wayback Machine, Naala idi Mayo 15, 2009.

Developed by StudentB