Back Недерланд Abkhazian Blanda ACE Nederland Afrikaans Niederlande ALS ኔዘርላንድ Amharic Netherlands AMI Países Baixos AN Niðerland ANG Nedelan ANN नीदरलैंड ANP
Nagsasabtan: 52°19′N 5°33′E / 52.317°N 5.550°E
Olanda Nederland | |
|---|---|
 Wagayway
 Eskudo
| |
| Napili a pagsasao: Je maintiendrai (Pranses)[1] (Ilokano: Itandudokto)1 | |
| Nailian a kanta: Ti Wilhelmus | |
![Lokasion ti the Olanda (nangisit a berde) – idiay Europa (napudaw a berde ken nangisit a kolordapo) – idiay Kappon ti Europa (napudaw a berde) — [Leyenda]](view_html.php?sq=Facebook&lang=ilo&q=Papeles:EU-Netherlands.svg) Lokasion ti the Olanda (nangisit a berde) – idiay Europa (napudaw a berde ken nangisit a kolordapo) | |
 Espesial a munisipalidad iti Olánda (berde) idiay Karibe | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Amsterdam2 52°22′N 4°53′E / 52.367°N 4.883°E |
| Opisial a sasao | Olandes |
| Mabigbig a rehional a sasao | Prisio (idiay Friesland), Papamiento (idiay Bonaire), Ingles (idiay Sint Eustatius ken Saba)3 |
| Grupgrupo ti etniko (2008) | 80.7% Olandes, 5% EU sabsabali, 2.4% Indonesio, 2.2% Turko, 2% Surinames, 2% Morokan, 0.8% Karibe 4.8% dudduma pay |
| Nagan dagiti umili | Olandes |
| Gobierno | Batay-linteg a monarkia, Unitario parlamentario pannakabagi a demokrasia |
• Ari | Willem Alexander |
| Mark Rutte (VVD) | |
| Hugo de Jonge (CDA), Kajsa Ollongren (D66) Carola Schouten (CU) | |
| VVD-CDA a Kumakadduaan | |
| Lehislatura | Estado Heneral |
| Senado | |
| Kamara dagiti Pannakabagi | |
| Pannakawayawayas A kas nagbanagan iti Walopulo a Tawtawen a Gubat manipud ti Imperio ti Habsburg | |
• Nairangarang | 26 Hulio 1581 |
• Mabigbigan | 30 Enero 16484 |
| Kalawa | |
• Dagup | 41,543 km2 (16,040 sq mi) (Maika-135) |
• Danum (%) | 18.41 |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2024 | 16,847,007 (Maika-61) |
• Densidad | 430.4/km2 (1,114.7/sq mi) (Maika-30) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $694.574 bilion[2] (Maika-21) |
• Tunggal maysa a tao | $41,691[2] (Maika-9) |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $832.160 bilion[2] (Maika-16) |
• Tunggal maysa a tao | $49,950[2] (Maika-9) |
| Gini (2011) | 25.8[3] ababa · Maika-111 |
| HDI (2013) |  0.915[4]nangato unay · Maika-4 |
| Kuarta | Euro (€): Olanda5, Doliar ti Estados Unidos ($): Olanda a Karibe6 |
| Sona ti oras | UTC+1 ken −4 (CET ken AST) |
• Kalgaw (DST) | UTC+2 ken −4 (CEST ken AST ) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | 31, +5998 |
| TLD ti internet | .nl7 |
| |
Ti Olanda[7] (/ˈnɛðərləndz/ (
dengngen); Olandes: Nederland [ˈneːdərˌlɑnt] (dengngen)) ket maysa a konstituente a pagilian ti Pagarian ti Olanda, a nangruna a mabirukan idiay Amianan-Laud nga Europa nga adda dagiti isla idiay Karibe. Ti Nangruna a daga ti Olanda ket pagbeddenganna ti Baybay Amianan iti amianan ken laud, ti Belhika iti abagatan, ken ti Alemania iti daya, ken makibinningay dagiti maritimo a pagbeddengan[8] iti Belhika, Alemania ken ti Nagkaykaysa a Pagarian. Daytoy ket maysa a parlamentario a demokrasia a naurnos a kas maysa a unitario nga estado. Ti pagilian a kapitoliona ket ti Amsterdam ken ti tugaw ti gobierno ket Ti Hague.[9] Ti Olanda iti pakabuklanna ket kadawyan a naibagbaga a kas Holanda, urayno ti Amianan ken ti Abagatan a Holanda ket agpayso laeng a dagitoy ket dua kadagiti sangapulo ket dua a probinsiana.
Ti Olanda maysa a heograpiko a naisanglad ti nababa a pagilian, nga adda iti agarup a 20% ti kalawana ken 21% kadagiti populasionna ket mabirukan ti babba ti pantar ti baybay,[10] ken 50% kadagiti dagana ket naisanglad ti basbassit ngem maysa a metro ti ngato ti pantar ti baybay.[11] Daytoy a naisalsalumina a langana ket agiparawad ti nagan ti pagilian: iti Olandes (Nederland), Ingles, ken kadagiti dadduma pay nga Europeano a pagsasao (a kas ti Aleman: Niederlande, Portuges: Países Baixos, Kroata: Nizozemska, Gales: Yr Iseldiroedd, Irlandes: An Ísiltír, Espaniol: Países Bajos, Pranses: Les Pays-Bas, Sueko: Nederländerna, Norwego: Nederland, Italiano: Paesi Bassi, Griego: Κάτω Χώρες ken Pinlandes: Alankomaat), ti naganna ket literal a kayatna a sawen ket "(Ti) Ababa a Pagpagilian" wenno "Ababa a Pagilian". Kaaduan kadagiti lugar ti baba ti lessaad ti baybay ket inaramid ti tao, a gapuanan babaen dagiti siglo ti nawatiwat ken di nasayaat a panagtengngel ti panagala ti turba, a nagipababa ti rabaw babaen kadagiti adu a metro. Uray dagiti nalayusan a lugar ti panagal kadagiti turba ket agtultuloy babaen ti panagkalkali ti karuotan. Manipud ti naladaw a maika-16 a siglo, nangrugi ti panagala manen ti daga ken ti dakkel a luglugar ti polder ket naipreserba tattan babaen kadagiti nasayaat a pagayusan a sistema nga adda dagiti tambak, dagiti kanal ket pagbombaan nga estasion. Kaaduan ti Olánda ket naporma babaen ti estuario ti tallo a nangruna a karayan ti Europa, a ti panagtitipon dagitoy kadagiti distributario ket mangporma ti delta Rin-Mosa-Eskalda. Kaaduan ti pagilian ket nadalumpinas, malaksid kadagiti bakras ti turturod idiay adayo nga abagatan a daya ken dagiti nadumaduma nga ababa turturod idiay tengnga a paspaset.
Ti Olanda ket maysa idi kadagiti immuna a pagilian a bimmutos ti parlamento. Kadagiti adu a pakaikaduaan, ti pagilian ket maysa a nangibangon a kameng ti Kappon ti Europa, NATO, OECD ken WTO. Ti Olánda ket adda ti maikasiam a kangatuan a matgedan ti tunggal maysa a tao iti lubong. No kaduanna ti Belga ken Luxembourg dagitoy ket mangporma ti ekonomiko a kappon ti Benelux. Ti pagilian ket mangsangsangaili ti Organisasion para iti Panagiparit kadagiti Kimika nga Armas ken dagiti lima a sangalubongan a korte: ti Agtultuloy a Korte ti Panagikeddeng, ti Sangalubongan a Korte ti Hustisia, ti Sangalubongan a Tribunal ti Kriminal para iti Dati a Yugoslavia, ti Sangalubongan a Korte ti Kriminal ken ti Naipangpangruna a Tribunal para iti Lebanon. Dagiti uppat nga immuna ket mabirukan idiay Ti Hague, ken ti pay ahensia ti kriminal nga intelihensia ti EU a Europol ken ti maipapan ti hustisia a panagtitinnulongan nga ahensia ti Eurojust. Daytoy ket nangiturong a panakaiparboan ti siudad a kas ti "ti legado a kapitolio ti lubong".[12] Ti Olánda ket adda ti naibatay ti paggatangan nga aglalaok nga ekonomia, a nairanngo ti maika-13 kadagiti 157 a pagilian segun ti Pagsurotan ti Nawaya nga Ekonomiko.[13] Idi Mayo 2011, nairanggo idi ti Olanda a kas ti "karagsakan" a pagilian segun kadagiti resulta babaen ti OECD.[14]
- ^ "Wat is het Koninklijk wapen iti Rijkswapen? (Google translate)". Opisial a sapot ti pagsasadan ti Olandes. Naala idi 8 Agosto 2011.
- ^ a b c d "Olánda". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 6 Mayo 2011.
- ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)". Eurostat Data Explorer. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-03-04. Naala idi 13 Agosto 2013.
- ^ "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.
- ^ "Wet gebruik Friese taal in het rechtsverkeer" (iti Olandes). wetten.nl. Naala idi 25 Oktubre 2010.
- ^ a b "Invoeringswet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba" (iti Olandes). wetten.nl. Naala idi 1 Enero 2011.
- ^ Rubino, Carl Ralph Galvez (2000). "Olanda". Ilocano Dictionary and Grammar: Ilocano-English, English-Ilocano (iti Ingles ken Ilokano). University of Hawaiʻi Press. p. 394. ISBN 978-0-8248-2088-6.
- ^ "Baybay Amianan". Ministro ti Salaknib. Naala idi 6 Marso 2012.
- ^ Olandes a Ministro ti Ganganaet a pannakibiang. "Maipapan ti Olanda". Naala idi 3 Marso 2011.
- ^ "Milieurekeningen 2008" (PDF). Centraal Bureau voor de Statistiek. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2010-02-15. Naala idi 4 Pebrero 2010.
- ^ "Olanda a Pagsurotan – Dagiti Nakakaskasdaaw a kinapudno a maipanggep ti Olandas". Eupedia. 19 Abril 1994. Naala idi 29 Abril 2010.
- ^ van Krieken, Peter J.; David McKay (2005). Ti Hague: Legado a Kapitolio ti Lubong. Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan. ISBN 90-6704-185-8., a naisangsangayan, "Idi ti 1990 a tawtawen, idi las-ud ti termino a kas Sekretario Heneral ti Nagkaykaysa a Pagpagilian, ni Boutros Boutros-Ghali ket nangirugrugi a timmawtawag Ti Hague a ti legado a kapitolio ti lubong."
- ^ Olanda, Index of Economic Freedom. heritage.org
- ^ "Ayan kadi ti karagsakan a lugar iti Daga? | The Search Office Space Blog | Searchofficespace". News.searchofficespace.com. 25 Mayo 2011. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-10-11. Naala idi 28 Oktubre 2011.