Tataaw iti lubong |
---|
Ti Taaw Pasipiko[1] ket isu ti kadakkelan a pannakabingbingay dagiti taaw iti Daga. Daytoy ket gumay-at manipud iti Taaw Artiko iti amianan aginggana ti Akin-abagatan a Taaw (wenno, depende iti panangipalawag, aginggana iti Antartika) iti abagatan ken bineddengan babaen ti Asia ken Australia iti laud ken ti Kaamerikaan iti daya.
Kadagiti 165.25 riwriw a kuadrado kilometro (63.8 riwriw a kuadrado milmilia) iti kalawa, daytoy ti kadakkelan a pannakabingbingay ti Taaw ti Lubong – ken, ken iti dayta a gapu, ti hidrospera – ket sakupenna ti agarup a 46% iti rabaw ti danum ti Daga ken agarup a a maysa a pagkatlo iti dagupna a kalawa iti rabaw, a mangaramid daytoy a dakdakkel ngem no maitiptipon amin dagup ti kalawa ti daga iti lubong.[2] Ti ekuador ket bingayenna pay daytoy iti Amianan a Taaw Pasipiko ken Abagatan a Taaw Pasipiko, nga addaan dagiti dua mailaksid: ti Galápagos ken ti Is-isla Gilbert, a bayat nga agas-askaw iti ekuador, dagitoy ket sibubukelda nga adda iti uneg ti Abagatan a Pasipiko.[3] Ti Trinsera ti Marianas idiay akinlaud nga Amianan a Pasipiko ket isu ti kaadaleman a punto iti lubong, nga umabot daytoy iti kaadalem iti 10,911 metro (35,797 ft).[4]
Ti akindaya a Taaw Pasipiko ket isu idi ti immuna a nakita babaen dagiti Europeano idi nasapa a maika-16 a siglo idi ti Espaniol nga eksplorador a ni Vasco Núñez de Balboa ket binallasiwna ti Ismo ti Panama idi 1513 ken naduktalanna ti nalatak nga "akin-abagatan a baybay" a ninagananna iti Mar del Sur. Ti agdama a nagan ti taaw ket inaramid babaen ni Ferdinand Magellan ti Portugues nga eksplorador idi las-ud ti Espaniol a sirkumnabigasion iti lubong idi 1521, idi nakasarak kadagiti nasayaat nga angin iti panangabotna ti taaw. isu a tinawaganna idi daytoy ti Mar Pacifico iti Portuges, a kayatna a sawen ket "nalinak a baybay".[5]