Unitario nga estado

Ti unitario nga estado ket ti estado a naiturayan a kas agmaymaysa a bileg a ti sentral a gobierno ket isu ti kanungpalang a kangatuan ken dagiti ania man nga administratibo a pannakabingbingay (dagiti subnasional a yunit) ket mangisanay laeng kadagiti bileg a pinili nga indelegado ti sentral a gobierno. Kaaduan kadagiti estado iti lubong ket addaanda iti unitario a sistema ti gobierno. Kadagiti 193 a kameng ti UN, 165 kadagita ket naturayan iti unitario nga estado.

Maigiddiat dagiti unitario nga estado kadagiti pederal nga estado (dagiti pederasion) ken dagiti kompederal nga estado (kompederasion):

• Iti unitario nga estado, dagiti subnasional a yunit ket mapartuat ken mawaswas, ken dagiti bilegda ket mabalin a mapaadu wenno mapabassit, babaen ti sentral a gobierno. Urayno ti politikal a bileg kadagiti unitario nga estado ket mabalin a maidelegado babaen ti debolusion iti lokal a gobierno babaen ti linteg, ti sentral a gobierno ket agtuloy nga isu ti kangatuan; daytoy ket mabalin a mangikkat kadagiti tignay dagiti naiyakar a gobierno wenno gawidanna dagiti bilegda.
  • Ti Nagkaykaysa a Pagarian ket ti maysa a pagarigan iti unitario nga estado. Ti Eskosia, Gales, ken Akin-amianan nga Irlanda ket addaanda iti grado iti naiyakar a bileg, ngem ti kasta a naiyakar a bileg ket indelegado babaen ti Parlamento ti Nagkaykaysa a Pagarian a mabalin nga unilateral a mangitignay kadagitoy a linteg wenno mangwaswas kadagiti a naidelegado a gobierno.
  • Adu kadagiti unitario a gobierno ken awananda kadagiti kasta a lugar ken awananda iti ania man a grado iti autonomia. Dagiti subnasional a lugar ket saanda a mabalin a mangikeddeng kadagiti ania man a bukodda a linteg. Dagiti kasta a pagarigan iti kasta a pagpagilian ket ti Suesia, Norwega^[1] ken ti Irlanda.
• Kadagiti pederal nga estado, iti panangiddiat, dagiti estado wenno dagiti sabali a subnasional a yunit ket makibinningayda iti kinaturay iti sentral a gobierno, ken dagiti estado a mangbukel iti pederasion ket addaanda iti maysa a kaadda ken ken dagiti annong ti bileg a saan a mabalin nga unilateral a mabaliwan babaen ti sentral a gobierno. Kadagiti dadduma a kaso, ti laeng pederal a gobierno ti addaan kadagiti kasta a bileg a naiyebkas a naidelegado iti dayta.
  • Ti Estados Unidos ket maysa a pagarigan iti pederal nga estado. Babaen ti Batay-linteg ti Estados Unidos, ti bileg ket nagbibingayan iti baetan ti pederal a gobierno ken dagiti estado ti Estados Unidos, a nalawag nga inbagbaga babaen ti maikasangapulo nga enimienda, "Dagiti bileg a saan nga indelagado babaen ti Batay-linteg ti Estados Unidos, wenno iparit daytoy kadagiti Estado, ket respektibo a naireserbada kadagiti Estado, wenno iti tattao." Adu kadagiti pederal nga estado ket addaanda pay kadagiti unitario nga akinbaba nga agpang ti gobierno; bayat a ti Estados Unidos ket pederal, dagiti estado met ket unitarioda babaen ti Alagaden ni Dillon – dagiti kondado ken dagiti munisipalidad ket addaan laeng iti turay a naited kaniada babaen dagiti gobierno ti estado babaen kadagiti bukodda a batay-linteg ti estado wenno babaen dagiti tignay ti lehislatura. Kas pagarigan, iti senado ti Estados Unidos ti Connecticut, ti gobierno ti kondado ket nawaswas idi 1960.

Ti debolusion (kasla iti pederasion) ket mabalin a simetrikal, a dagiti amin a subnasional a yunit ket addaan kadagiti isu met laeng a bileg ken kasasaad, wenno asimetriko, a dagiti rehion ken addaan iti agdumaduma a bileg ken kasasaad.