Usana interna milito

Usana interna milito
Kelk imaji pri Usana interna milito.
Konflikto:
Dato:	de la 12ma di aprilo 1861 til la 9ma di aprilo 1865
Loko:	kontinentala teritorio di Usa ed Oceano Atlantiko
Rezulto:	Kunfederita Stati di Usa vinkesis, e la sklaveso abolisesis en tota Usa.
Militanti
Usa («l'Uniono»)	↔	Kunfederita Stati di Amerika
Komanderi
Abraham Lincoln Ulysses S. Grant Willian T. Sherman George B. McClellan George Meade John Pope	↔	Jefferson Davis Judah P. Benjamin Robert E. Lee Joseph E. Johnston Raphael Semmes Josiah Tattnall
Trupi/equipuri
2 400 000 soldati	↔	750 000 til 1 227 890 soldati
Perdaji
110 mil mortinti dum batalii 360 mil mortinti en altra cirkonstanci 275 200 vunditi	↔	97 mil mortinti dum kombato 258 mil mortinti en altra cirkonstanci 138 mil vunditi
{{{perdaji}}}

Usana interna milito o Separo-milito (Angle: American Civil War, o simple Civil War esis milito eventinta en Usa) de 1861 til 1865. Ol originis de historiala kontroverso pri sklaveso. La milito komencis en aprilo 1861, kande trupi de Kunfederita Stati di Amerika atakis Fort Sumter en Sudal Karolina, poke pos ke Abraham Lincoln, lor elektita prezidanto Usana, asumis la povo. Nacionalisti de tale nomizita Uniono proklamis loyaleso a la Konstituco di Usa. Li konfrontis separantisti de tale nomizita Kunfederita Stati, qui defensis l'ideo ke stati povus mantenar ed expansar la sklaveso, precipue por kultivar kotono.

Inter lora 34 stati Usana qui existis en februaro 1861, 7 sklavista stati sudala individuale separis su de Usa por formacar tale nomizita Kunfederita Stati di Amerika, o la Sudo. Kunfederita Stati di Amerika expansis, ed enkorpigis 11 stati sklavista. Ca separo nulatempe agnoskesis nek da Usana guvernerio, nek da irga stranjera lando (quankam Unionita Rejio e Francia nomizis li "intermilitanta stati"). La stati qui restis loyala ad Usa (inkluzite frontierala stati ube sklaveso esis legala) divenis konocata kom l'Uniono o la Nordo.

L'Uniono e la kunfederuro rapide organizis armei volontaria e konskripta, qui militis precipue en sudala stati dum 4 yari. L'Uniono fine vinkis la milito kande generalo Robert E. Lee kapitulacis avan generalo Ulysses S. Grant, en la batalio di Appomattox Court House, e pose altra generali de la Kunfederuro facis lo sama en sudala stati. La 4-yara milito rezultis de 620 000 til 750 000 morti, nombro plu granda kam la sumo di tota militisti Usana mortinta en altra militi qui havis Usana partopreno (adminime til la Milito di Vietnam).^[1] La substrukturo di sudala stati, nome ferovyoi domajesis severe. Kunfederita Stati di Amerika krulis, sklaveso abolisesis, e 4 milion sklavi liberigesis. Tale nomizita "Rikonstruktado" (1863-1877) facesis pos la milito, kun skopo restaurar nacional uniono, pluforteskar centrala guvernerio, e grantar civila yuri a sklavi liberigita en tota lando. La interna milito Usana esis la maxim studiata evento de Usana historio.^[2]

1. ↑ Answers to your Civil War Questions - Publikigita da Civil War Trust. URL vidita ye 14ma di januaro 2018. 
2. ↑ A History of American Civil War Literature  Publikigita da Cambridge University Press.