Provocator (-oris, m.), gladiator antiquae Romae erat, qui minimo gladione pugnabat.
Corpus eius scuto, cassida, manica, in sinistra tibia minima ocrea, cardiopyllaxque ab ictibus defenditur.
Alter provocatorem semper pugnabat et scutum suum erat minor quam murmillonis et major quam thraecis eius, ergo neque Scutatus neque Parmatus erat : quidam dicunt tironem esse in curso gladiatore, ante thraecem sive murmillonem fieri.