Voatabia

Ny voatabia dia zavamaniry volena na maniry isan-taona izay mandady marindrano na manaroka miakatra, karazana voninkazo, ao amin' ny vondron-karazana Solanum, ao amin' ny fianankaviana Solanaceae, avy any amin' ny ilany avaratra-andrefan' i Amerika Atsimo, indribndra any Meksika, ambolena hahazoana voany. Anisan' ny voankazo fihinan' ny olombelona sy azo hanina manta na masaka ny voatabia. Avy any Amerika Atsimo ny voatabia no niely eran’ izao tontolo izao. Lycopersicon esculentum na Solanum lycopersicum no anarany ara-tsiansa.

Manondro ny voany izay misy nofony koa ny teny hoe "voatabia": ny voatabia dia hianina toa legioma voankazo, na manta na masaka. Lasa singa tena ilaina amin' ny nahandro any amin' ny firenena maro, indrindra any Amerika, ny voatabia. Manana sampan-karazany vitsivitsy ny voatabia, anisan' izany ny "voatabia serizy" sy ny karazana ambolena an' arivony (sampan-karazana fantatra amin' ny anarana na marika ara-barotra).

Ambolen' ny tantsaha sy ny mpamboly voninkazo eny an-tsaha na ambany aloka saika amin' ny laharam-pehintany rehetra, amin' ny velaran-tany maherin' ny efatra tapitrisa hektara, ity zavamaniry ity. Raha ny habetsahany no heverina dia io no voan-javamaniry volena indrindra eran-tany. Nahatonga ny fivoaran' ny indostrian' ny fanodinana lehibe ny voatabia, amin' ny famokarana ny voatabia marihitra, ny saosy voatabia, ny indrindra ny saosy ketchup, ny ranon-degioma ary ny voatavia am-boaty.

Zava-dehibe ara-toekarena lehibe ny voatabia, ary fikarohana siantifika maro no atao momba azy. Heverina ho zavamaniry filamatra eo amin' ny fandalinana ny fototarazo izy. Niteraka ny zavamaniry voaova ara-pototarazo voalohany izay nahazoana alalana ny fambolena azy sy ny fivarotana azy vetivety tany Etazonia tamin' ny taompolo 1990.